Navgranthi

Author(s): Yashodevsuri
Publisher: Yashobharti Jain Prakashan Samiti

Page 180

विषयतावादः [129 विशिष्टबुद्धिविषयता च विषयत्वान्तरनिरूपिता, प्रकारता विशेष्यतासंसर्गतारूपाणां तासां परस्परं निरूप्यनिरूपकभावनत्वात् / अन्यथा घटवद्भूतलं पर्वतो बह्निमानित्याकारकज्ञानविषयतातो घटवान् पर्वतो वह्निमद्भूतलमित्याकारकज्ञानविषयताया अवैलक्षण्यप्रसङ्गात् / मन्मते प्रथमं [मे] धटप्रकारकत्वभूतलविशेष्यत्वयोर्वह्निप्रकारत्वपर्वतविशेष्यत्वयोश्च परस्परं निरूप्यनिरूपकभावः, द्वितीये च वह्निप्रकारत्वभूतलविशेष्यत्वयोर्घटप्रकारत्वपर्वतविशेष्यत्वयोरिति वि [वै] लक्षण्योपपत्तिः / एवं च 'घटवभूतलं घटवान् पर्वत' इत्याकारकसमूहालम्बने घटादिरूपैकैकप्रकारनिष्ठप्रकारताया अपि भूतलपर्वता दिविशेष्यभेदेन, घटवद्भूतलं पटवच्चेत्यादिसमूहालम्बने च भूतलायेकैकनिष्ठविशेष्यताया अपि घटपटादिप्रकारभेदेन भेदो बोध्यः / उभयविशेष्यतानिरूपितत्वस्यैकप्रकारतायाम् उभयप्रकारतानिरूपितत्वस्य चैकविशेष्यतायां स्वीकारे तादृशसमूहालम्बनादावतिरिक्तविषयताकल्पनप्रसङ्गात् , मन्मते घटवद्भुतलमित्याद्याकारक प्रत्येकज्ञानीयप्रत्येकविशेष्यतानिरूपितप्रकारताभ्यां प्रत्येकप्रकारतानिरूपितविशेष्यताभ्यामेवोपपत्तेः, समूहालम्बने प्रकारताभेदेन विशेष्यत्वा भेदे घटवद्भूतलं पटवच्चेत्यादि समूहालम्बनादेकत्रद्वयमिति रीत्या एकर्मिणि नानाधर्मवैशिष्टयार्वगाहिघटवद्भूतलं पटवदित्यादि ज्ञानस्यावैलक्षण्यप्रसङ्गः, मम तु समूहालम्बने प्रकारभेदेन विशेष्यताभेदो न त्वेकत्र द्वयमिति रीत्या तादृशबोध इति समूहालम्बनतस्तस्य वैलक्षण्योपपत्तिरिति / विशेष्यत्वं प्रकारत्वं च द्विविधं किञ्चिद्धर्मावच्छिन्नं निरवच्छिन्नं च / तत्र किश्चिद्धर्मावच्छिन्नविशेष्यता भूतलत्वाद्यकविशेषणविशिष्टे घटादिरूपाऽपरधर्मवैशिष्टयावगाहि ज्ञाने, तत्र घटादि प्रकारतानिरूपितभूतलत्वावच्छिन्नत्वात्*., अन्यथा केवलमेकत्र द्वयमिति रीत्योभयवैशिष्टयावगाहिनो भूतलं घटवदिति ज्ञानात्तस्य वैलक्षण्यानुपपत्तेः / किञ्चिद्धर्मावच्छिन्नप्रकारता च विशिष्ट निरूपितवैशिष्टयावगाहिघटवदित्याकारकज्ञाने, तत्र घटादिप्रकारताया घटत्वावच्छिन्नत्वात् , अन्यथा केवलं विशेष्ये विशेषणं तत्र च विशेषणान्तरमित्येवं रीत्या घटत्वाद्यवगाहिनस्तथाविधज्ञानाद्विशिष्टवैशिष्टयबोधस्य वैलक्षण्यानुपपत्तिः, प्रपञ्चितं चेदमधिकमन्यत्र / ____तदंशे विशेषगतापन्नस्यैव तन्निष्ठविषयतावच्छेदकत्वमिति बोध्यं, तद्धर्मावच्छिन्नविषयता च न तद्धर्मप्रकारतानिरूपिता तस्यास्तथात्वे मानाभावात् / न चैवं भूतलं घटवदित्यादिज्ञानानां भूतलत्वादिप्रकारतानिरूपित विशेष्यताशालित्वानुपपत्तिरिति वाच्यं, केवलं 'एकत्र द्वयम्' इति रोत्या भूतलत्वघटवैशिष्टयावगाहिज्ञानोयभूतलत्वादिनिष्ठानवच्छिन्नप्रकारतानिरूपिताविशेष्यतानियामकसामय्या अपि तादृशविशिष्टवैशिष्टयबोधकाले सत्वात्तस्य तादृशविशिष्टविषयताशालित्वस्यावश्यकत्वात्तत एव तथात्वोपपत्तेः / * त्वाद्यवच्छिन्नत्वाद्, इति प्रत्यन्तरे /