________________
છે. ચંદ્રપ્રજ્ઞપ્તિ, સૂર્યપ્રજ્ઞપ્તિ, જંબૂદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિ, વગેરેમાં ગણિતાનુયોગ છે. આચારાંગ, દશવૈકાલિક, પિંડનિર્યુક્તિ વગેરેમાં ચરણકરણાનુયોગ છે. ભગવતી, પન્નવણા, નંદિસૂત્ર વગેરેમાં દ્રવ્યાનુયોગ આદિ છે.
આમ, આ બધા આગમગ્રંથોમાં જગતના સર્વપદાર્થોનું અવગાહન છે. પરંતુ નંદિસૂત્ર, આ બધા આગમગ્રંથોના અવગાહનરૂપ જ્ઞાનસૂત્રગ્રંથ છે, દીક્ષા વખતે તેમજ ગણિ, પંન્યાસ કે આચાર્ય પદારોહણ વખતે નંદિસૂત્ર સંભળાવવામાં આવે છે.
પ્રવચનકાર પ. પૂ. આ. શ્રી વિજયનંદનસૂરીશ્વરજી મહારાજે ખંભાતમાં માત્ર આ નંદિસૂત્રની પીઠિકા ઉપર જ સત્તર વ્યાખ્યાનો આપ્યાં છે. આ વ્યાખ્યાનોમાં આગમનું મહત્ત્વ, નંદિસૂત્રનો અર્થ તથા તેના રચયિતા અને ટીકાકારનો પરિચય આપ્યા પછી તેની ભૂમિકાને ખૂબ સ્પષ્ટ કરવા સાથે તેમણે “સૂત્ર, નંદિ, શુકલપાણિક, મંગળ, ત્રિપદી, આધ્યાત્મિક, આધિભૌતિક, આધિદૈવિક, ક્ષય, ઉપશમ, ક્ષયોપશમ, પ્રવચન, રાગ-દ્વેષ, મોહ, પરોપકાર, મોક્ષ, ભવ્ય, સુખ-દુઃખ, ઇચ્છા, આશા, જિજ્ઞાસા, શાન્તિ, ચિન્તા, દાન, ધ્યાન, યોગ, ધારણા, ક્રોધ, માન, માયા, લોભ, જિદંગી, નિશ્ચય, વ્યવહાર, કલ્પ, યુગ, ભાવના, ગુણશ્રેણિ, વિનય, આશ્રમ અને તૃષ્ણા વગેરે પદોનાં લક્ષણ, વ્યાખ્યા અને સમજ ખૂબ સરસ રીતે આપેલ છે.
આગમ અને પ્રકરણગ્રંથોની અનેક સાક્ષિઓ આપવા ઉપરાંત પરદર્શનમાં પણ ઘણાં पद्यो विहाय कामान्., एकाभार्या., उत्खातं निधिशंकया., पुराणं मानवो धर्मः, चला लक्ष्मीः, चेतोहरा युवतयः., एके सत्पुरुषा:., यज्ञार्थ पशवः., ध्यायतो विषयान् पुंसः., मृतस्य लिप्सा., अनुचितकरिंभ, असंशयं महाबाहो., न हि कल्याणकृत्., न प्रहृष्येत्., यौवनं धनसंपत्ति:.," प. રજુ કરી છે તે વિષયોને સ્પષ્ટ કર્યા છે. આ સ્વદર્શન અને પરદર્શનના ઊંડા જ્ઞાન અને ચિંતનને આભારી છે. દષ્ટાન્તો પણ તેમણે આ ગ્રંથોમાં ઘણાં રજુ કર્યા છે. પણ દષ્ટાન્તો રજા કરવાની તેમની શૈલી અનોખી છે. જે વિષય ચાલતો હોય તે વિષયની સ્પષ્ટતા પુરતું દષ્ટાંતને સ્પર્શે તે વિષયને આગળ વધાર્યો છે. આમ આ ગ્રંથમાં નંદિસૂત્રની પીઠિકાના વ્યાખ્યાન હોવા છતાં તેમાં જૈનદર્શનના ઘણાં પારિભાષિક શબ્દોજિનાગમ, જિન ધર્મ અને તત્ત્વજ્ઞાનને સુંદર રીતે આવરી લીધાં છે.
આ પુસ્તકમાં ૨૫ મી વીરનિર્વાણ કલ્યાણક શતાબ્દીના ઉપલક્ષ્યમાં વિ.સં. ૨૦૩૧ ના કાર્તિક સુદ બીજ અને ચૈત્ર સુદ તેરશના દિવસોએ તેઓએ જે ઉદ્ધોધન કરેલ તે આપવામાં
