Book Title: Mantungacharya aur unke Stotra
Author(s): M A Dhaky, Jitendra B Shah
Publisher: Shardaben Chimanbhai Educational Research Centre

View full book text
Previous | Next

Page 114
________________ स्तोत्रकर्ता का समय शताब्दी के पूर्व के सिद्ध हो जाते हैं । २) जब काल-निर्णय में विचार साम्य को आधार माना जा सकता है तो हम यहाँ एक दो इससे भी पुरातनकालीन एवं समान वस्तु-हेतु रखने वाले उद्देश्य के तरफ ध्यान खींचना चाहेंगे । भद्रकीर्ति (बप्पभट्टी सूरि) की चतुर्विंशतिका (प्राय: ईस्वी ७७५-८००) का प्रारम्भिक पद्य भक्तामर के प्रथम पद्य के प्रभाव से प्रेरित हो, ऐसा भास होता है । यथा : नमेन्द्र मौलि गलितोत्तम पारिजात - स्तुतिचतुर्विंशतिका, १ भक्तामरप्रणत-मौलि-मणिप्रभाणाम् - भक्तामरस्तोत्र, १ और चतुर्विंशतिका का पद्य भी वसन्ततिलका वृत्त में ही निबद्ध है । तदतिरिक्त भक्तामर का चारों चरण "तुभ्य" शब्द से आरंभित होने वाला पद्य २६ की तरह ही भद्रकीर्ति के अभी अभी ज्ञात हुए एक अन्य स्तोत्र के दो पद्य है८ । भक्तामर ईस्वी ७७० के अरसे में पठन में होगा । ३) पूज्यपाद देवनन्दी (प्राय: ईस्वी ६३५-६८०) के सुविश्रुत समाधितन्त्र के द्वितीय पद्य की भक्तामर के २५वें पद्य के संग तुलना करने से दोनों के बीच अर्थ की ही नहीं बल्कि कहीं-कहीं तो शब्दों की भी समानता दिखाई देती है । देवनन्दी एक आला दर्जे के लक्षणशास्त्री थे और बेजोड़ समासकार भी । वह अपना कथन हमेशा अपनी विशिष्ट संक्षेपणकला का आश्रय लेकर करते थे, इतना स्वरूप सम्बद्ध अभिगम का फर्क अलबत्ता इन दोनों के बीच जरूर उपस्थित है । तुलनार्थ दोनों के समान्तर पद्य यहाँ दिये जाते हैं - बुद्धस्त्वमेव विबुधार्चित बुद्धिबोधात्, त्वं शङ्करोऽसि भुवनत्रयशङ्करत्वात् । धाताऽसि धीर ! शिवमार्ग विधेर्विधानाद्, व्यक्तं त्वमेव भगवन् ! पुरुषोत्तमोऽसि ।। __ - भक्तामरस्तोत्र २५. और जयन्ति यस्यावदतोऽपि भारती विभूतयस्तीर्थकृतोऽप्यनीहितुः । शिवाय धात्रे सुगताय विष्णवे जिनाय तस्मै सकलात्मने नमः ।। - समाधितन्त्र २. Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org

Loading...

Page Navigation
1 ... 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154