Book Title: Lokvibhag
Author(s): Sinhsuri, Balchandra Shastri
Publisher: Jain Sanskruti Samrakshak Sangh Solapur

View full book text
Previous | Next

Page 222
________________ -९.३१] नवमो विभागः [१६७ देहाश्चान्ये महादेहास्तूष्णीकाः प्रवचनाल्यकाः । चतुर्दशकुला एवं पिशाचव्यन्तराः स्मृताः १८ इन्द्रो कालमहाकालौ पिशाचानां प्रकीतितौ । पल्योपमायुषावेतौ द्वे द्वे देव्यौ च वल्लभे ॥ १९ कालस्याग्रमहिष्यौ द्वे कमला कमलप्रभा । महाकालस्य देवस्य उत्पला च सुदर्शना । २० एकैकस्याः परीवाराः सहस्रं खलु योषिताम् । अर्धपल्योपमायुष्काश्चतस्रोऽपि वरस्त्रियः॥ सुरूपाः प्रतिरूपाश्च तथा भूतोत्तमा परे । प्रतिभूता महाभूताः प्रतिच्छनाश्च नामतः ॥ २२ आकाशभूता इत्यन्ये भूतानां सप्तमो गणः । सुरूपः प्रतिरूपश्च तेषामिन्द्रो मनोहरौ ॥ २३ रूपवत्युदिता देवी बहुरूपा च वल्लभा । सुरूपे प्रतिरूपस्य सुसीमासुमुखे प्रिये ॥ २४ हाहासंज्ञाश्च गन्धर्वाः हुहसंज्ञाश्च नारदाः । तुम्बख्यिाः कदम्बाश्च वासवाश्च महास्वराः ॥२५ गीतरतीनी गो]तयशोनामानो भैरवा अपि । इन्द्रौ नीतरतिस्तेषामन्यो नीतयशा' इति ॥ २६ सरस्वती प्रियाद्यस्य स्वरसेना च नामतः । नन्दनीति द्वितीयस्य देवी च प्रियदर्शना॥ २७ दशधा किनरा देवा आद्याः किंपुरुषाबकाः । द्वितीयाः किनरा एव तृतीया हृदयंगमाः ॥ २८ रूपपालिन इत्यन्ये परे किनकिनराः । अनिन्दिता मनोरम्या अपरे किनरोत्तसाः ॥ २९ रतिप्रिया रतिज्येष्ठा इति भेदा दशोदिताः । इन्द्रः किंपुरुषाख्योऽत्र किनरश्च प्रकीर्तितः ॥३० अवतंसा केतुमत्या वल्लभे प्रथमस्य ते । रतिषणा द्वितीयस्य देवी चापि रतिप्रिया ॥ ३१ अचौक्ष (अशुचि), सतालक, देह, महादेह, तूष्णीक और प्रवचन; ये पिशाच व्यन्तरोंके चौदह (१४) कुल माने गये हैं ।। १७-१८ ।। इन पिशाचोंके काल और महाकाल नामके दो इन्द्र कहे गये हैं। इनकी आयु पल्य प्रमाण होती है। उनमें से प्रत्येकके दो दो वल्लभा देवियां हैं- काल इन्द्रकी उन अग्रदेवियोंके नाम कमला और कमलप्रभा तथा महाकालकी अग्रदेवियोंके नाम उत्पला और सुदर्शना हैं । इन अग्रदेवियोंमेंसे प्रत्येकके एक हजार (१०००) प्रमाण परिवार देवियां होती हैं। उन चारों अग्रदेवियोंकी आयु अर्ध पल्योपम प्रमाण जानना चाहिये ॥१९-२१॥ सुरूप, प्रतिरूप, भूतोत्तम, प्रतिभूत, महाभूत, प्रतिच्छन्न और सातवां आकाशभूत; ये सात कुल भूत व्यन्तरोंके हैं। इनके इन्द्रोंके मनोहर नाम सुरूप और प्रतिरूप हैं । उनमें रूपवती और बहुरूपा नामक दो अग्रदेवियां सुरूप इन्द्रके तथा सुसीमा और सुमुखा नामक दो अग्रदेवियां प्रतिरूप इन्द्रके हैं ॥ २२-२४ ।। हाहा, हूहू, नारद, तुम्बरु, कदम्ब, वासव, महास्वर, गीतरति, गीतयश और भैरव ; ये दश गन्धर्व व्यन्तरोंके कुल हैं । उनके नीतरति और नीतयश नामक दो इन्द्र होते हैं। इनमें प्रथम इन्द्रके सरस्वती और स्वरसेना नामकी तथा द्वितीय इन्द्रके नन्दनी व प्रियदर्शना नामकी दो दो इन्द्राणियां होती हैं ।। २५-२७ ।। प्रथम किंपुरुष नामक, द्वितीय किंनर, तृतीय हृदयंगम, चतुर्थ रूपपाली, पंचम किनरकिनर, छठा अनिन्दित, सातवां मनोरम्य, आठवां किनरोत्तम, नौवां रतिप्रिय और दसवां रतिज्येष्ठ; इस प्रकार ये दस कुल किनर व्यन्तरोंके कहे गये हैं। इनमें किंपुरुष और किंनर नामके दो इन्द्र निर्दिष्ट किये गये हैं । इनमेंसे प्रथमके अवतंसा और केतुमती तथा द्वितीयके रतिषणा और रतिप्रिया नामकी दो दो अग्रदेवियां होती हैं ।। २८-३१ ॥ १२ गीत। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org

Loading...

Page Navigation
1 ... 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312