________________
લબ્ધિ તણા ભંડાર
ઉત્સૂત્રની દેશના - સર્વજ્ઞના વચનથી વિપરીત કહે.
સન્માર્ગનો નાશ :- જેનાથી મોક્ષમાર્ગના સાધનોને હાનિ થાય તેવો ઉપદેશ આપનાર, માયા, કપટ કરનાર, જાતિ આદિનો ગર્વ કરનાર. મનમાં શલ્ય રાખનાર, દુષ્ટ આચરણ કરનાર વગેરે દુરાચરણ કરનાર જીવો તિર્યંચ ગતિને પામે છે.
જેમ જેમ જીવ નીચેની તિર્યંચ ગતિ પામે છે, તેમ તેમ મહા દુ:ખ પામે છે. પુન: તે સ્થાનોથી વિકાસ થવામાં અનંતકાળ નીકળી જાય છે. માટે દુરાચારનો ત્યાગ કરી જીવે સદાચાર સેવી સન્માર્ગમાં આવવું.
સારાંશ કે કપટ, માયા, દંભ, વગેરે દુર્ગુણો છે. તેને સેવવાથી મનુષ્ય ગતિ મળવા છતાં જીવ પ્રાયે તિર્યંચગતિમાં જાય છે. બુધ્ધિની વક્રતાનું આ પરિણામ છે. માટે તિર્યંચો મનુષ્યોની જેમ ઉન્નત મસ્તકે ચાલી શક્તા નથી, આડા ચાલે છે.
પ્રશ્ન.૪ ગૌતમ : તે જ જીવ મનુષ્યગતિ કેમ પામે છે ?
ભગવાન : હૈ ગૌતમ ! જે જીવ સરળચિત્તવાળો હોય, નિરાભિમાની હોય, મંદ કષાયાદિવાળો હોય, સુપાત્રમાં દાન આપનારો હોય માધ્યસ્થ ભાવનાવાળો હોય, ન્યાયી હોય, સાધુત્યાગી જનોના ગુણોની પ્રંશસા કરવાવાળો હોય, અલ્પપરિગ્રહી હોય. સરળચિત્ત વાળો અને સંતોષી હોય, દેવગુરુનો ભક્ત હોય તે જીવ મરીને મનુષ્યતિ પામે છે.
ટૂંકનોંધ :
ચૌદરાજલોકની મધ્યમાં પુરુષસંસ્થાનરૂપે મનુષ્યલોક છે. સવિશેષ જંબુદ્રીપ, ધાતકીખંડ અને અર્ધો પુષ્કરદ્ગીપ છે, આ અઢીદ્રીપમાં મનુષ્યો તથા યુગલિક મનુષ્યો વસે છે.
૧૫ કર્મભૂમિ : જેમાં શસ્ત્રોનો, લેખનનો અને વ્યાપાર ઉદ્યોગ ધંધાનો વ્યવહાર છે. વળી આ ભૂમિમાં તીર્થંકરાદિનો જોગ મેળવવાથી મોક્ષમાર્ગની સાધના થઈ શકે છે. દુ:ખ મિશ્રિત સુખ હોય છે. મનુષ્ય
૧૩૩ www.jainelibrary.org
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
