________________
લબિ તણા ભંડાર થઈ, કરેલા તપાદિને તેની અભિલાષામાં ચૂકવી દે છે કે મને તપના બદલામાં આવા સુખો મળો. આમ કામનું પ્રાબલ્ય વધી જતાં આત્માના પરિણામ શિથિલ બને છે.
કોઈપણ એક કષાયભાવનો ઉદય કે વિષયભોગની લાલસા જીવને ઘેરી લે છે, ત્યારે તે જીવ કામી થાય છે. અને જીવનું પ્રારબ્ધ કંઈ બધી કામનાઓ પૂરી થાય તેવું હોતું નથી, ત્યારે તેની આકૂળતા વધી જાય છે; અને તે જીવ વિવેકશૂન્ય થઈ, નહિ કરવા યોગ્ય કાર્ય કરી દુઃખ પામે છે.
પરંતુ સંવરધર્મી મુનિ કે વ્રતધારી શ્રાવક કામભોગને આધીન થતો નથી તેની પ્રવૃત્તિ સમક હોય છે. સમયોચિત નિવૃત્તધર્મનું આરાધન કરે છે. પ્રતિકૂળ સંયોગોમાં સમતા રાખે છે. ક્ષમા જેવા ગુણનું સેવન કરે છે. શુભભાવનાઓને ચિત્તમાં ધારણ કરે છે. બાર વ્રતનું પાલન કરે છે તે જીવો કામભોગથી પરાજય પામતા નથી.
શાશ્વત સુખનો કામી સંવર દ્વારા સુખને પામે છે.
ભગવાન : “કામ રૂપી હોય છે, કારણ કે કામની ઉત્પતિ ઈચ્છામાંથી થાય છે. ઈચ્છાનું મૂળ મોહનીય કર્મ છે; અને કર્મોપ કાર્મણવર્ગણા પુદ્ગલ હોવાથી સ્પર્શ, રસ, ગંધ અને રૂપ સહિત હોવાથી કામ રૂપી છે. જેનું મૂળ રૂપી છે તેની નિપજ રૂપી હોય. તે પ્રમાણે શરીર દ્વારા કે ઈન્દ્રિયો દ્વારા થતાં ભોગો પણ પુદ્ગલ આશ્રયી હોવાથી રૂપી છે. અરૂપી નથી. કારણ કે અરૂપી તત્ત્વના સૂક્ષ્મ કે સ્થૂલ અંશમાં સ્પર્શાદ હોતા નથી.”
કામ જીવ છે કે અજીવ ?
સંજ્ઞી એટલે મનવાળા જીવો, ભાવમન (ઉપયોગ) દ્વારા કામને વિષયભૂત બનાવે છે. ભાવમન ઉપયોગને વ્યક્ત થવાનું સાધન હોવાથી સચિત્ત છે. તેથી સંજ્ઞી જીવોનો કામ સજીવ (અચિત્ત) છે.
જ્યારે કામ અસંશ-દ્રવ્યમાનવગરના જીવોના શરીરને વિષયભૂત હોય ૧૪ર
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
