________________
નથી.”આ પ્રમાણે સાતમા શ્લોકનો સામાન્ય અક્ષરાર્થ છે. એનું તાત્પર્ય એ છે કે સર્વથા આત્માનો અભાવ માનનારા બૌદ્ધોના મતમાં નૈરાત્મ્યનું પ્રતિપાદન કરનાર, નૈરાત્મ્યના જ્ઞાતા અને તેના જોનારાનો અભાવ હોવાથી નૈરાત્મ્ય સઙ્ગત નથી. કારણ કે તાદશ વક્તા જ્ઞાતા કે દ્રષ્ટા ચેતન આત્મા હોય છે. જ્યાં તેનો જ અભાવ હોય ત્યાં તાદશ નૈરાશ્ર્ચપ્રતિપાદક વગેરે ન હોવાથી તેની સિદ્ધિ સદ્ગત નથી. આત્માના અભાવપક્ષમાં તાદશ વક્તાદિના અભાવનો પ્રસંગ હોવાથી નૈરાત્મ્ય સઙ્ગત નથી-એ સમજી શકાય છે.
જ્ઞાનાદ્વૈતવાદીના મતમાં જ્ઞાનને છોડીને બીજા કોઈ પદાર્થો સત્ નથી. બાહ્ય ઘટપટાદિ પદાર્થો જ્ઞાનના જ આકારવિશેષ છે. સ્વપ્નમાં જણાતા પદાર્થોની જેમ ઘટપટાદિ જણાતા અર્થો અસત્ છે. તેથી સર્વત્ર ભ્રમાત્મક પ્રતીતિને લઈને વ્યવહાર ચાલે છે. એવી રીતે નૈરાત્મ્યપ્રતિપાદકાદિનો વ્યવહાર પણ ભ્રમાત્મક ઉપપત્ર છે. એના અનુસંધાનમાં મારીસુત... ઈત્યાદિ પદોથી જ્ઞાનાદ્વૈતવાદીના મતની અયુક્તતા જણાવાય છે.
આશય એ છે કે જેનો વિવાહ થયો નથી એવી સ્ત્રીને થનારી પુત્રબુદ્ધિની જેમ વિકલ્પ પણ અર્થાત્ નૈરાત્મ્ય-પ્રતિપાદકાદિસંબંધી વિકલ્પ પણ વસ્તુની સ્થિતિ વિના કહી શકાય એમ નથી. કારણ કે કુમારીને સ્વપ્નાવસ્થામાં પોતાને પુત્રની પ્રાપ્તિ થઈ ઈત્યાદિ જે બુદ્ધિ થાય
SINGININGININGINNING MMMMMMMM
MMMMMMMİMİN
|||||| CO
