________________
થાય છે તે જણાવાય છે
बलानश्यत्यविद्यास्या, उत्तरेषामियं पुनः । प्रसुप्ततनुविच्छिन्नोदाराणां क्षेत्रमिष्यते ॥२५-१३॥
“આ વિવેકખ્યાતિના બળે અવિદ્યા નાશ પામે છે. આ અવિદ્યા, પ્રસુમ તનુ વિચ્છિન્ન અને ઉદાર એવા અસ્મિતા વગેરે કલેશોનું ઉદ્ભવસ્થાન છે.'-આ પ્રમાણે તેરમા શ્લોકનો અર્થ છે. એનું તાત્પર્ય એ છે કે અવિદ્યા અસ્મિતા રાગ દ્વેષ અને અભિનિવેશ-આ પાંચ કલેશ છે. એમાં અવિદ્યા, અમિતાદિ ચારનું ઉત્પત્તિસ્થાન છે. અવિદ્યાને લઈને અસ્મિતાદિની ઉત્પત્તિ થાય છે. અવિદ્યાના અભાવમાં અસ્મિતાદિનો પણ અભાવ હોય છે. અવિદ્યા મિથ્યાજ્ઞાન સ્વરૂપ છે. તેનાથી અસ્મિતાદિ કલેશની ઉત્પત્તિ થાય છે. એ બધાનું સ્વરૂપ હવે પછી જણાવાશે. (જુઓ શ્લો.નં. ૧૮ થી ૨૦)
અવિદ્યા જેનું મૂળ છે એવા અસ્મિતાદિ ચાર કલેશોના પ્રસુમ તનુ વિચ્છિન્ન અને ઉદાર : આ ચાર ભેદ છે. તેનું પણ સ્વરૂપ હવે પછીના શ્લોથ્વી જણાવાય છે. આ વાત, યોગસૂત્ર(૨-૪)માં જણાવી છે. એનો આશય સ્પષ્ટ છે કે પ્રસુસ તનુ વિચ્છિન્ન અને ઉદાર એવા અસ્મિતાદિ લેશોનું ઉત્પત્તિસ્થાન અવિદ્યા છે. ર૫-૧૩મા
પ્રસુમ ક્લેશનું સ્વરૂપ જણાવાય છે
