________________
उभयैकस्वभावत्वे, न विरुद्धोऽन्वयोऽपि हि ।
ન ચ તદ્વેતુ: સ્નેહ:, જિન્તુ ર્માંચોદ્વવ: ાર-ના
‘“ઉભયં (સ્વનિવૃત્તિ અને સ્વસદશાપરક્ષણજનનોભય) એક સ્વભાવવાળો આત્મસ્વરૂપ ક્ષણ માનવામાં આવે તો તાદશાત્માનો પૂર્વાપર ક્ષણની સાથે સંબંધ વિરુદ્ધ નથી. તેમ જ સ્નેહ, આત્મદર્શનના કારણે નથી. પરંતુ કર્મના ઉદયથી તે થાય છે.’’-આ પ્રમાણે દશમા શ્લોકનો અર્થ છે. તાત્પર્ય એ છે કે આત્મસ્વરૂપ ક્ષણને સ્વનિવૃત્તિ અને પોતાના જેવા બીજા ક્ષણને ઉત્પન્ન કરવાના ઉભય એક સ્વભાવવાળો માનીએ તો આત્માનો પૂર્વાપરકાળની સાથેનો સંબંધ પણ ઘટી શકે છે.
‘જે કોઈ નિવૃત્ત થાય છે તે જ બીજા ક્ષણને ઉત્પન્ન કરવાના સ્વભાવવાળું છે.' આ પ્રમાણેના શબ્દાર્થની અન્યથાનુપપત્તિથી જ તાદશાત્માનો પૂર્વાપર ક્ષણની સાથેના અન્વય-સંબંધની સિદ્ધિ થાય છે. જો એ રીતે પૂર્વાપર ક્ષણની સાથે અન્વય ન માનીએ તો જે પોતે જ નષ્ટ થાય
છે, તે બીજાને ઉત્પન્ન કઈ રીતે કરે ? બીજાને ઉત્પન્ન કરવા માટે તેનો બીજા ક્ષણમાં સંબંધ માન્યા વિના ચાલે એવું નથી. ‘પૂર્વ અને અપર : આ બે ક્ષણની સાથે એક જ આત્માનો સંબંધ કઈ રીતે થાય ?'-આવી શા બૌદ્ધે ના કરવી જોઈએ. કારણ કે અભાવસ્વરૂપ સ્વનિવૃત્તિ અને સ્વસદશ અપરક્ષણસ્વરૂપ ભાવ-આ બંન્ને પરસ્પર વિરોધી એવા બેને ઉત્પન્ન કરવાનો એક સ્વભાવ જો આત્મામાં
13AAAAAAAK
VIN
NG]\I]N]
