Karakmala

Author(s): Shubhankarvijay, Suryodayvijay
Publisher: Lakshmichand Kunvarji Nagda

Page 226

भद्रकरोदयाख्यव्याख्यासहितम्
२०९
शरदि त्रिविधो वायुर्वर्ण्यतेऽनियत दिग्गतिश्च सः ॥ ८० ॥
कृतिः स्वराणां चीभि १ विपञ्चीनामिवाऽऽबभौ । ऋतुमत्येव २ काशाल्याः कुसुमस्य प्रकाशनम् ॥ ८१ ॥
कृतिरित्यादि । क्रौञ्चीभिः क्रौञ्चपक्षिजातिस्त्रीभिः कत्रभिः स्वराणां कूजितानां कर्मभूतानां कृति विधानम् क्रौञ्चीकूजितमिति यावत् । विपञ्चीनां वीणानां कर्त्रीणां स्वराणां कृतिरिव आबभौ कर्णप्रियतयाऽऽविर्बभूव । तथा, काशाल्याः काशाख्य तृणश्रेण्याः कर्ष्णः कुमुमस्य जातावेकत्वमिति पुष्पाणां कर्मभूतानां प्रकाशनमावि - भीवः, ऋतुमत्याः रजस्वलायाः कः कुसुमस्य स्त्रीधर्मस्य रजसः कर्मभूतस्य प्रकाशनमिवाऽऽबभौ । अत्र स्त्रीधर्मस्य रक्तत्वात्प्रकाशनमात्रेण साम्यं बोध्यम् । किन्तु जुगुप्साव्यञ्जकत्वा निकृष्टग्राम्यत्वादसभ्यत्वाच्चाऽत्यन्तमनुचितमिति प्रतिभाति । शरदि हि क्रौञ्चयः श्रुतिप्रियं कूजन्ति काशानि च कुसुमितानि भवन्ति ॥ ८१ ॥
"
शृङ्गस्य त्याग एणानां मित्रस्येव दुरात्मभिः १ । विभित्सा भेदिका चोक्ष्णां २ पयसामिव रोधसः ||८२ ॥
शृङ्गस्येति । एणानां मृगाणां कर्तॄणां शृङ्गस्य विषाणस्य
१ - २ कर्तृकर्मषष्ठीहेतोः कृतो योगे वाषष्ठी पक्षे तृतीया ॥ ८१ ॥ १ कर्तृकर्मषष्ठी हेतोः कृतो योगे कर्त्तरि वा षष्ठीति तृतीया । २३ स्त्र्यधिकार विहिताऽणकप्रत्ययपर्युदासाद् द्विहेतोः कृतो योगेऽपि षष्ठयेव ॥ ८२