________________
૯૩૮ : મૃત્યુ વિષે મનન :
ફાડી નાખે છે) માનવને ફાડી નાંખ્યા વગર રહેત ખરા ? કહ્યું છે કે, • ઊત્થાય ઊત્થાય ખેધન, મહાન્ ભય ભયમ ઊપસ્થિત; મરણુ-વ્યાધિ શાકાનામ ક્રિમ અદ્યનિતિષ્યતિ' પ્રભાતમાં ઊઠતાં, ઊઠતાં જ સમવું જોઇએ કે મરણુ-વ્યાધીને શાકના ભયંકર ભય ઊભા છે. તેમાંથી કયા ભય આજે મારા ઉપર આવી પડશે? અર્થાત્ તેનાથી અચવા, કેમ અચુ' તેની સાવધાની રાખવી. મેાતના દુતાને લાંચ, રૂશ્વત આપી, મેાત ટાળી ના શકાય તેવું અટળ છે.
પગ
સ્વર્ગમાં પણ કમબંધન દેવા કર્યાં કરે છે ત્યાં પણ જીઓ-કલેશ-મારામારી-તાકાન, દેવીહરણ વગેરે ચાલુ જ હોય છે. એટલે કમથી છૂટાય તેવું સ્વગ† નથી, પણુ દેવાની શક્તિ આપણને લેાભ કરાવે છે. પણ એ લેાભમાંથી, લેાભ એવા પછાડે છે કે દેવગતિમાંથી છૂટી, સીધે તે પત્થર કે ખાજુમાં એકેન્દ્રી વયાનીમાં જન્મે છે. હવે તેવી દેવગતિના વિચાર કરી લો કે જ્યાં ધ ઘણા જ અલ્પ, તે વિલાસ ભારાભાર બંધનમાં નાંખનારા હોય છે. ૧. દેવા ભૂમિ પર મૂકતા નથી. ૨. તે માતાના । ભમાંથી જન્મતા નથી, એટલે તેમની કાયામાં માનવ જેવાં માંસ, રૂધીર, ખાઘ પાથર્યાંથી ભરેલાં.. જેવાં પેટ હાતા નથી. ૩. તેએ સ્વયં ફૂલ શય્યામાંથી જન્મ લે છે. ૪. તેમને મરવાનુ તા હોય છે જ તેમના ગળામાં કાયમ લીલી (ના કરમાય તેવી) ફૂલની માળા રહે છે. તે મરણ સમયે, છ મહિના અગાઉ કરમાવા માંડે છે. ૫. મરતી વખતે જો ત્યાંના હીરા-મેાતી-માણેક-પન્ના વગેરેમાં વાસના રહી જાય તે ખાણુમાં પૃથ્વીકાયમાં જન્મે, તેમના શરીરમાંથી દુધ નીકળતી નથી, ૬. તેઓ માનવ માર્ક હેખડક, હુબડક આહાર ખીલકુલ લેતા નથી. માત્ર ઇચ્છા અને મનતુસીથી આહાર તૃપ્તી થાય છે. ૮. એટલે માનવા ભેગા તે રહી શકે નહિ તે માનવ જે કમ અશુદ્ધ હોય છે તેને તેમના ભેગા રાખે નહિ. કોઈ કહે કે સદેહે સ્વ'માં ગયા તે તે તદ્દન ગલતી છે. મુવા વિના
દેવલાક મળે જ સામાન્ય રીતે જ
નહિ. માટે તાસ ધમમાં કહેવાય છે કે આપ મુવા વિના સ્વગેરૢ જવાય નહિ. None can go to heaven unless he dies.' ત્રીશંકુને પણ દેવલાકમાંથી ફેંકી દીધા હતા. ૯, તેમને નિદ્રા પશુ હોતી નથી. મેાક્ષ સીવાય દરેકને દેહ ધારણ કરવાના જ હાય છે. તે જ્યાં દેહ છે ત્યાં જરૂર મૃત્યુ છે જ. માટે આત્માને દેહ ધરવાના કારણમાંથી મુક્ત કરવા એ જ સાચા પુરૂષાય છે.
એટલે માત સિવાય સ્વર્ગ માં જવાતું નથી. સ્વર્ગમાં જવા મેાતની જરૂર છે. તેટલી મેક્ષમાં જવા મેાતની જરૂર છે. એટલે જુએ કે માતની કેટલી જરૂર છે? એવી એ ચીજ છે! સવે શાસ્ત્રો એક બીજા સ્વરૂપમાં મેાક્ષ જરૂર માને છે. અંગ્રેજો પણ તેને Permanent Release યા Eternal Bliss અથવા Salvation કહે છે. એટલે મેાક્ષમાં ગયા પછી જન્મ નથી. કારણ સંસારભ્રમણુ કરાવનાર કમે* તેનાં નાશ પામ્યા છે એટલે પછી જન્મ જ નથી. માત છે જ એમ જાણ્યા છતાં, પાપના કે પ્રભુને ડર રહેતો નથી, તે પછી માત ના હાત તે। શ્વરને કે પાપને કાણુ ઓળખત? અને માનવ કેવા બન્યા હોત ? માત જ દુષ્ટતા ઉપર અંકુશ રાખી રહેલ છે. દેહ મળે છે. આત્મા તે મરતા જ નથી. ક હોય ત્યાં સુધી કર્માનુસાર જુદા જુદા દેદ્ર ધારણ કરતા જ હાય છે. મૃત્યુ ના હોત તેા પેાતાની જીંદગીની અંદરની સારી-નરસી કા`વાહીનુ ભાન કેણુ કરાવત? મૃત્યુ એ જીવનમાં કાયમની લાલ બત્તી ધરનારી ચીજ છે.
એક બંધ વાડીના ફળ ખાવા, એક ગધેડા અને એક શીયાળ અંદર પેઢાં, પણ શીયાળે પેસતાં પહેલાં (ઝાંપા બંધ થાય તેા) પાછા નીકળવાને માગ તેના જેટલેા જોઇ રાખ્યો. શીયાળે થાડુ ખાધું. ગધેડાએ પેટ ભરીને ખાધું. તે તર થઇ જતાં તેને ગાવાનું મન થયું. શીયાળે ના કહ્યું કે, ‘વાડીવાળા જાગશે તે બેઉ માર ખાઈશું.' પણ સમજે તેા ગધેડા કેમ કહેવાય ? મમત ઉપર
