________________
કલ્યાણ ડીસેમ્બર, ૧૯૬૪ ૯૪૭ ભારત આદિ અંતગત થતી અનેક નાની અને વ્યવદિક ન્યાય, વૈશેષિક મટી રસિક કથાઓનું આલેખન છે, આના સાંખ્ય, બૌદ્ધ, ચાવક આદિ દર્શનેએ માનેલા અનુસંધાનમાં એક પરિશિષ્ટ પૂર્વ છે. જેમાં તમાં હિતબુદ્ધિથી ક્ષતિઓને દર્શાવતી મહાવીર પરમાત્મા પછી થઈ ગયેલા વજ- અને સત્યમથ ચાદ્વાદ તનું અવગાહન સ્વામી સુધીના પ્રસિધ્ધ પ્રભાવક આચાય કરવાનું ઉપદેશવાની સાથે સાથે શ્રી વર્ધભગવંતેના ચમત્કારિ ચરિત્રનું આલેખન છે માન સ્વામીની સ યવાદિતાની સ્તુતિ કરતી
આ ઉદાર કાવ્યમાં શ્લોકે લેકે અદ્વિતીય પહેલી દ્વત્રિશિકા છે. આના ઉપર શ્રી ઉપમાઓ, સુંદર અલંકારે, બોધદાયક કહેવતે મલિષેણ નામના આચાર્ય ભગવંતે સ્યાદ્વાદ અને જૈન તત્વજ્ઞાનને વિપુલ સંગ્રહ ભવ્ય મંજરી નામક સચોટ અને સુંદર ત્રણ હજાર ભાષામાં કંડારાયેલે છે, સામાન્ય જનો પણ ગ્લાક પ્રમાણુ ટીકા લખી છે. આ ટીકા હસતા હસતા વાંચન કરી શકે તે સરળ ગ્રંથ આજે પણ જેને ન્યાય ગ્રંથોમાં મધ - અને રેચક આ ગ્રંથ રચી સુરિશ્રી સફલ ન્ય સ્થાન ધરાવે છે.
સાહિત્યકાર તરીકે આગળ તરી આવે છે. અન્ય વ્યવચ્છેદિકા વિવિધ વિશેષલાખ વર્ષના ઈતિહાસને તાગ પણ આમાંથી ણેથી શ્રી વીરને સ્તવતી બીજી દ્વત્રિશિકા છે. સુલભ છે.
આ બંને સ્તુતિઓમાં ઘણું દાર્શનિક વિષચે છે. ગશાસ્ત્રમાં સાધુજીવનના પંચ મહા- પ્રમાણ મીમાંસામાં અનેક દાનિક વ્રત, શ્રાવકના સમકિત સહિત બારવ્રત વિચારની ધારાઓ વહી રહી છે. પાંચ દિન ચર્યા, કષાય જય, મને જય ભાવનાઓ, અધ્યાયમાં વહેંચાયેલા આ સૂત્રગ્રંથને આજે આસન આદિ લોકેત્તર ગો તથા પર શરીર- દોઢ અધ્યાય જ મળે છે. પ્રવેશ, વાયુ, નાડી સંસાર આદિ લૌકિક વર્તમાનમાં પ્રાપ્ત થતા આ ગ્રંથની
ગેનું પદ્યની સુગમ ભાષામાં વિસ્તારથી લેક સંખ્યા નીચે પ્રમાણે છે. સંકલન છે.
(૧) સિધ્ધહેમ શબ્દાનુશાસન લઘુવૃત્તિ ધમજિજ્ઞાસુ કુમારપાલ ભૂપાલની ૬૦૦૦, મ યવૃત્તિ ૯૦૦૦, બ્રહદુવૃત્તિ ૧૮૦૦૦, વિનંતિથી આચાર્યશ્રી એ સિદ્ધાંતમંથનથી બૂડન્યાસ ૮૪૦૦૦ (પણ આજે આને on પ્રાપ્ત ધમ–નવનીતને આ શાસ્ત્રમાં ભરી દીધું ભાગ પ્રાપ્ય છે ) છે. આનું અધ્યયન જીવનમાં પથરાયેલા અષ્ટમ અધ્યાય પ્રાકૃતવૃતિ ૨૨૦૦૦, અંધારપટોને ઉલેચી સત્ય માર્ગનું દર્શન ઉણાદિવૃત્તિ ૩૨૫૦, (૨) સટીક લિંગાનુકરાવે છે.
શાસન ૩૬૮૪, (૩) કાવ્યાનુશાસન (બંને મહાદેવ સ્તોત્રમાં ભવબીજાંકુર સમા ટીકા સાથે) ૭૩૦૦, (૪) છંદનુશાસન (સટીક) રાગાદિ દેથી રહિત ગુણોના ધામ- સમાં ૩૦૦૦, (૫) ધાતુ પારયણ (વિવરણ) પરમાત્માના વિશુદ્ધ સ્વરૂપની પ્રાર્થના છે. ૫૬૦૦, (૬) અભિધાન ચિંતામણિ (સટીક)
વીતરાગ સ્તોત્રમાં પરમ તારક શ્રી ૧૦૦૦૦, અભિધાન. પરિશિષ્ટ ૨૪, અને તીર્થકર દેવેની લકત્તરતા પૂજ્યતા ઉપકા- કાથ કેશ ૧૮૨૮, નિઘંટુ કેશ, ૩૯૬, (૭) રિતા, નિદૉષતા, પુણ્યપુષ્ટતા, દેશના, દક્ષતા, દેશીનામમાલા ૩૫૦૦, (૮) સંસ્કૃત દ્રવ્યાશ્રય મુક્તિદાયતા આદિને નવાજવામાં આવ્યા ૨૮૨૮, પ્રાકૃતિદ્રવ્યાશ્રય, ૧૫૦૦ (૯) વેદાંકુશ છે. આ સ્તુતિમાં વિદ્વાન સૂરિદેવે બાલકના ૧૦૦૦, (૧૦) ત્રિષષ્ટિ.. (પરિશિષ્ટ સહિત) જેવી નિર્દોષતાથી વિનમ્ર બનીને ગદ્દગદિત ૩૬૦૦૦, (૧૧) યોગશાસ્ત્ર (સટીક) ૧ર૭૫૦, - ભક્તિની ભાગીરથી વહાવી છે.
(અનુ. પાન ૫૩ ઉપર ).
