________________
જીવ તત્ત્વ
ઉપકરણ દ્રવ્યેન્દ્રિય.
પ્રશ્ન ૨૭-દ્રવ્યેન્દ્રિયના કેટલા ભેદ છે ?
ઉત્તર-બે લે છે. ૧. નિવૃત્તિ ચેન્દ્રિય અને ૨.
પ્રશ્ન ૨૮-નિવૃત્તિ દ્રવ્યેન્દ્રિય કોને કહેવાય છે ? ઉત્તર-ઈન્દ્રિયની રચના વિશેષને નિવૃત્તિ દ્રવ્યેન્દ્રિય કહેવાય છે.
પ્રશ્ન ૨૯–નિવૃત્તિ ફ્રેન્ચેન્દ્રિયના કેટલા ભેદ છે ? અને તે કાને કહેવાય છે ?
,,
ઉત્તર : એ ભેદ ૧. બાહ્ય નિવૃત્તિ દ્રવ્યેન્દ્રિય ૨. અભ્યતર નિવૃત્તિ દ્રવ્યેન્દ્રિય, ઇન્દ્રિયાના બાહ્ય ભિન્નભિન્ન આકારને ખાદ્ય નિવૃત્તિ દ્રવ્યેન્દ્રિય કહેવાય છે. અને ઇન્દ્રિયાના અંદરના આકારને આભ્યંતર નિવૃત્તિ દ્રવ્યેન્દ્રિય કહેવાય છે તથા અંદરના આકાર બધા પ્રાણીએને એક સરખા જ હાય છે, જેમકે શ્રોતેન્દ્રિયના આકાર કદંબના ફુલ જેવા, ચક્ષુના ચંદ્ર મસુર જેવા, ઘ્રાણુના તલ ચા અતિમુક્તકના પુષ્પ જેવા, જીભના અસ્રા જેવા અને સ્પર્શીનેન્દ્રિયના આકાર વિવિધ પ્રકારના. તે તેના શરીરના આકારે જ હોય છે.
પ્રશ્ન ૩૦-શ્રોતેન્દ્રિય આદિ ઇન્દ્રિયો કેાને કહેવાય છે ? ઉત્તર
જેનાં દ્વારા શબ્દનુ જ્ઞાન થાય તે શ્રોતેન્દ્રિય.
99
O
” રૂપનું જ્ઞાન થાય તે ચક્ષુરિન્દ્રિય.
ગ’ધનુ જ્ઞાન થાય તે પ્રાણાન્દ્રિય.
99
