________________
વિચાર આવવો સ્વાભાવિક છે. માટે પોતાના મનને સ્થિર કરવા માટે એમણે ઉત્કૃષ્ટ સ્વાધ્યાયનું આલંબન લીધું. પરંતુ એમને એમા નિરાશા જ મળી. વિગઈના આહારથી વિકાર પેદા થાય છે. આવું વિચારીને એમણે છઠ્ઠના પારણે છઢ વગેરે ઉત્કૃષ્ટ તપના સહારે પોતાના વિકારી વિચારોને જીતવાની કોશિશ કરી. તપના બળે ઘણી બધી લબ્ધિઓ પ્રાપ્ત કરી પરંતુ સંસારનો વિચાર ન ઘટ્યો. ત્યારપછી એ બિમાર સાધુની સેવામાં લાગી ગયા. પરંતુ અસફળતા જ હાથ લાગી. આ રીતે ઉત્કૃષ્ટ પ્રભુભક્તિ વગેરે અનેક શુભ ક્રિયાઓમાં પોતાનું મન લગાવવાની કોશિશ કરી. પરંતુ તેઓ મનને એકાગ્ર કરવાના જેટલા પ્રયાસ કરતા ભોગ-વિલાસના વિચાર એમનો એટલો જ પીછો કરતા. અંતમાં વ્રતભંગના મહાપાપથી બચવા માટે એમણે આત્મહત્યા કરવાનો નિર્ણય કર્યો. પરંતુ એમનું આયુષ્ય બળવાન હતું. માટે મોતે પણ એમને સાથ ન આપ્યો. મરવા માટે તેઓ પહાડથી કૂદી પડ્યા, પરંતુ દેવોએ એમને અદ્ધર પકડી લીધા. એમણે અગ્નિની ચિતામાં કૂદવાની તૈયારી કરી, ત્યારે દેવોએ અગ્નિને જળ બનાવી દીધું. પછી એમણે ફાંસી ઉપર લટકવાની કોશિશ કરી તો દેવોએ ફાંસો જ કાપી નાખ્યો. મરવા માટે ઝેર પીધું પરંતુ એ પણ અમૃત બની ગયું. આ પ્રમાણે આત્મહત્યાના બધા પુરુષાર્થ નિષ્ફળ થતા જોઈને તેઓ મન મનાવીને સંયમ જીવન વ્યતીત કરવા લાગ્યા.
એક દિવસ તેઓ ગોચરી માટે નિકળ્યા. એક અજાણ આવાસમાં પહોંચીને ધર્મલાભ બોલીને ગોચરીની જિજ્ઞાસા વ્યક્ત કરી. સંજોગવશ એ કોઈ સજ્જનનું નહીં પરંતુ વેશ્યાનું ઘર હતું. મુનિની મજાક ઉડાવતાં વેશ્યાએ કહ્યું ‘‘મુનિવર આપ કદાચ માર્ગ ભટકી ગયા છો. અહીં ધર્મલાભનું નહીં પરંતુ અર્થલાભનું કામ છે.” આ સાંભળતાં જ નંદીષેણ મુનિ અહંકારમાં આવીને પોતાનું બળ બતાવવા માટે જેવું જ એ ઘરના છતનું એક તણખલું ખેંચ્યું તેવું જ ત્યાં સાડાબાર કરોડ સોનામહોરોની વર્ષા થઈ. આ લબ્ધિ જોઈને વેશ્યા એમની ઉપર મોહિત થઈ ગઈ. એણે પોતાના હાવ-ભાવ, ચંચળતાથી મુનિને લોભાવ્યા. અને એ જ સમયે નંદીષેણ મુનિના ભોગાવલી કર્મ ઉદયમાં આવ્યા. એથી નંદીષેણ મુનિએ સંયમ વેશ ત્યાં જ ખૂંટી ઉપર ટાંગીને વેશ્યાની સાથે ભોગ-વિલાસ કરતા રહેવા લાગ્યા. આટલું થયા પછી પણ પરમાત્માના શાસનનો રાગ તો હજુ પણ એમના હૃદયમાં, રંગ-રગમાં વસેલો હતો. માટે એમણે દ૨૨ોજ ૧૦ વ્યક્તિઓને પ્રતિબોધિત કરી, પ૨માત્માની પાસે દીક્ષા લેવા માટે મોકલ્યા વિના ભોજન ગ્રહણ નહીં કરવાની પ્રતિજ્ઞા લીધી.
કેવું હશે એમનો વૈરાગ્ય ? એમનો ચારિત્ર પ્રેમ ? જો કે સ્વયં સંસારી વેશમાં હતા તો પણ પ્રતિદિન ૧૦-૧૦ વ્યક્તિઓને પ્રતિબોધ કરતા રહ્યા. અને એ પણ સામાન્ય વ્યક્તિઓને નહી પણ
142
