________________
વેશ પરિવર્તન કરીને શિક્ષા ગ્રહણ કરી રહ્યો છે. એને શોધી કાઢવો પડશે. આમ વિચારીને બૌદ્ધોના ધર્મગુરુએ પોતાના એક શિષ્ય પાસે ભોજનશાળાની નીચે ઉતરતી સીઢી ઉપર અરિહંતદેવનું ચિત્ર (આકૃતિ) કરાવ્યું.
જયારે બધા વિદ્યાર્થીઓ ભોજન લઈ તે સીઢી પર થી ઉતરતા હતા ત્યારે એમણે અરિહંત દેવનું ચિત્ર જોયું. બૌદ્ધવિદ્યાર્થી અરિહંત દેવના ચિત્ર ઉપર પગ રાખીને જવા લાગ્યા. પરંતુ હંસ અને પરમહંસ અરિહંત પ્રભુના ચિત્રને જોતાં જ ચૌકી ગયા. એમણે વિચાર્યું, ‘‘હોય ન હોય, આજે આપણો ભેદ ખૂલી ગયો છે એવું પ્રતીત થાય છે. હવે શું કરવું જોઈએ ?” બંને ભાઈ ચિંતાતુર થઈ ગયા. અરિહંત દેવના ચિત્ર ઉપર પગ રાખવો તો જિનેશ્વરદેવની ઘોર આશાતના છે. અરિહંત દેવનો આપણી ઉપર અસીમ ઉપકાર છે. જાન આપી દઈશું, પરંતુ અરિહંત પ્રભુની આશાતના નહીં કરીએ.
આમ વિચારતાં-વિચારતાં એમને એક વિચાર સૂઝયો. હંસે એ ચિત્રના ગળા ઉપર ત્રણ રેખાઓ અંકિત કરી દીધી. આવું કરવાથી ચિત્રનું રૂપ બદલાઈ ગયું. હવે તે ચિત્ર અરિહંતદેવના બદલે મહાત્મા બુદ્ધનું થઈ ગયું અને બન્ને તે ચિત્ર ઉપર પગ મુકીને નીચે ઉતરી ગયા. આ ઘટનાની તપાસ માટે બે બૌદ્ધ ભિક્ષુ ગુપ્તરૂપે બેઠેલા હતા. એમણે આ દશ્ય જોયું, તો તેઓ ગુસ્સાથી લાલપીળા થઈ ગયા. તેઓ તરત જ પોતાના ધર્માચાર્યની પાસે ગયા અને પૂરી ઘટના સંભળાવી. એમણે કહ્યું “જો તમારી આજ્ઞા હોય તો, અમે એમને જાનથી મારી નાંખીએ.”
- બૌદ્ધાચાર્યએ કહ્યું “આટલી ઉતાવળ ન કરો, આ તો અધૂરી પરીક્ષા છે. આજે તમે મધ્યરાત્રિએ છત ઉપર જોર-જોરથી ઘડા ફોડજો. ઘડા ફૂટવાની અવાજથી બધા ભયભીત થઈ જશે અને પોતાના ઇષ્ટદેવનું સ્મરણ કરવા લાગશે. તથા એમના જૈન હોવાની સાચી ખબર પણ પડી જશે.”
બીજી રાત્રે આ બીજો પ્રયોગ કરવામાં આવ્યો. ઘડા ફૂટવાથી બધા વિદ્યાર્થી ગભરાઈને ઉઠી ગયા. અને કોઈ ભયંકર ઘટનાની આશંકાથી પોતાના ઇષ્ટદેવ “બુદ્ધ શરણં ગચ્છામિ.'નો જાપ કરવા લાગ્યા. પરંતુ હંસ અને પરમહંસ જોરથી નવકારમંત્રનો જાપ કરવા લાગ્યા. “નમો અરિહંતાણં'નો અવાજ સાંભળતાં જ બૌદ્ધ ભિક્ષુઓને વિશ્વાસ થઈ ગયો કે આ બંને જૈન જ છે. અને બૌદ્ધોનું ખંડન કરવા માટે જ ગુપ્ત રૂપે અહીં વિદ્યાધ્યયન કરી રહ્યા છે. એમણે તરત જ આ સમાચાર પોતાના ધર્માચાર્યને જઈને સંભળાવ્યા.
હંસ અને પરમહંસને આ ષડયંત્રની ગંધ આવી ગઈ હતી. તેઓ ત્યાંથી બહાર નીકળવાનો ઉપાય વિચારીને ભાગી ગયા. બૌદ્ધ ભિક્ષુઓને આ વાતની ખબર પડી ગઈ. અને એમણે એમનો પીછો કર્યો. આ દરમ્યાન શસ્ત્રધારી સન્યાસી ત્યાં આવી પહોંચ્યા. એમણે હંસ અને પરમહંસ ઉપર બાણોનો વરસાદ આરંભ કરી દીધો. સતત બાણ-વૃષ્ટિથી હંસ ઘાયલ થઈને પૃથ્વી ઉપર પડી ગયો અને મરી ગયો. ભાઈના મૃત્યુથી પરમહંસને બહુ જ દુઃખ થયું. કોઈને કોઈ રીતે પોતાની જાતને
