________________
| ગુજરાતી વીમા પોતાનું સ
માધીની છત્રછાયા
સાહિત્યમાં નિર્મલ દષ્ટિ
૪૫૫ હતું કે, જુની ગુજરાતી અને પશ્ચિમ રાજરથાની એ જીવન પણ તે કાળે એકમેક ઓતપ્રોત થયેલું હશે. ઘણી રીત એક છે અને એજ વાતને ઘણી રીતે જેનયતિઓ ભ્રમણશીલ રહી પરકિય શબ્દોની અસર મળતો પડઘો, (રા. બ.) સર રમણભાઇએ, કેટલાંક વત્સરાજ પુત્ર નાગભટે કાયમને માટે જાબાલિપુરથી વર્ષ ઉપર વીશમી સદી નામના માસિકમાં એક લેખ પોતાની રાજગાદી ખસેડી અને તે કનેજ જેવા સુદૂર લખી પાડયો હતે.*
પ્રદેશમાં લઇ જઇને સ્થાપી. રાજગાદી ઘણે આઘે ચાલી આપણુ પૂર્વકાલિન સાહિત્ય, આપણી પ્રાચિન જવાથી પ્રાચીન ગુર્જરત્રાની પ્રજા અરક્ષિત અને વિનાયક સ્થિતિ સમજવામાં ઘણી અગત્યની મદદ પુરી પાડે જેવી સ્થિતિમાં આવી પડી હતી. એક બાજુએ અરવલી છે. આપણું પ્રેતની અસલ સ્થિતિ શું હતી અને પર્વતની ખીણેમાં વસતા જંગલવાસી ધાડપાડુઓએ અત્યારની સ્થિતિ કેવી રીતે બંધાઈ સ્થિર થઈ; એનું
પ્રજાવર્ગને કનડવા લાગ્યા અને બીજી બાજુએ સિંધમાં સંતોષકારક સમાધાન એમાંથી આપણને મળે છે.
આવી વસેલા બર્બ ૨ આરબ વારંવાર મેટા હુમલાઓ જૈનગ્રંથકારોના પ્રાચિન ગુજરાતી લેખમાં મારવાડી
લાવી લુંટફાટ અને બળજાળ કરી દેશની દુર્દશા કરવા
લાગ્યા. આ રીતે ભયગ્રસ્ત બનેલે ગૂર્જર પ્રનાવર્ગ કોઈ શબ્દનું મિશ્રણ મળી આવે છે. તે ઉપરથી સમ
સુરક્ષિત પ્રદેશ અને સંરક્ષક રાજ્યસત્તાના આશ્રયને જાય છે કે આપણી ભાષામાં એ ભાષાના શબદી ખેાળતા હતા. તેવામાં તેને વનરાજે સ્થાપેલા પ્રજાપાલક ધીરે ધીરે ભળી રૂઢ થતા ગયા છે.* આપણું લેાક- રાજ્યની અને અણહિલપુરની ઉપજાઉ ભૂમિની ભાળ
* છઠ્ઠી સાહિત્ય પરિષદ અમદાવાદમાં ગુજરાતી લાગી, એટલે ધીમે ધીમે પણ ટેળે ટોળાં એ ગુર્જર અને મારવાડી ભાષાનું સગપણ” એ વીશે વાંચેલે નિબંધ વાસીઓ પોતાનું સર્વસ્વ ઉપાડી અણહિલપુર તરફ આવવા સદરહુ પરિષદ રિપોર્ટ પૃષ્ઠ ૧૪૩ થી ૧૪૮. સ્વર્ગસ્થ સર લાગ્યા અને વનરાજની ગાદીની છત્રછાયા નીચે વસવા રમણભાઈ, સ્વર્ગસ્થ ડૅ. ટેસારીના વચને નીચે પ્રમાણે લાગ્યા. થોડાજ વર્ષોમાં અણહિલપુર અને તેની આ ઉતારે છે-“ગુજરાત અને મારવાડને સંબંધ માત્ર માર- સમતાતને પ્રદેશ ગૂર્જર ભૂમિમાંથી આવેલા લોકોથી વાડથી આવીને ગુજરાતમાં વસેલાં મંડલથી બંધાયે ઉભરાઈ જવા લાગે, અને એ પ્રદેશનાં જે મૂળનામો હતાં નથી. વધારે નિકટ સંબંધ એ બે પ્રાંતિની ભાષાઓના તે ભૂંસાઈ જઈ તેના ઠેકાણે નવા ઠેકાણે નવા આવેલા સામાન્ય મૂળમાં રહેલો છે મહુમ હૈં. ટેસીટેરીએ દ• લેકેના મૂળ નિવાસ સ્થાન ઉપરથી એ પ્રદેશ પણ ગૂર્જર શળ્યું છે કે જ્યાં હાલની ગુજરાતી ભાષા બોલાય છે તે લેકેની ભૂમિ તરિકે ઓળખાવા લાગે. અણહિલપુર બધા પ્રદેશમાં અને જ્યાં હાલની મારવાડી ભાષા બોલાય ગૂર્જર રાજધાની તરિકે પંકાવા લાગ્યું અને એના રાજછે તેમાંના મોટા ભાગના પ્રદેશમાં કદાચ બધા ભાગના કતાં ગુર્જરનરેદ્રના ઉપનામે સંબેધાવા લાગ્યા. આ રીતે પ્રદેશમાં ઈસવી સનના પંદરમા સૈકા સુધી (અને વખતે વનરાજે સ્થાપેલી રાજ્યલક્ષ્મીનાં પુણ્યપ્રતાપે નવીન તે પછી પણ ઘણું ખરું એકજ ભાષા બેલાતી હતી ગુજરાતની દિનપ્રતિદિન વૃદ્ધિ થવા લાગી પ્રાચિન ગુર્જર અને સંવત ૧૪૫૦ માં રચાયેલા મુગ્ધાવધ એક્તિક’ ત્રામાંથી જે લેકે આ નવીન ગુજરાતમાં આવીને વસતા ગ્રંથમાં તે ભાષા છે. એ વખત સુધી ગુજરાતી મારવાડી હતા, તે કાંઈ આજે મહારાષ્ટ્ર કે મદ્રાસ પ્રાંતમાં જઈ ભાષા જાદી પડતી નહોતી. એ બંનેનો સમાવેશ કર- વસેલા મારવાડીએ જેવા બુદ્ધિજડ કે ગેરવહીન ન હતા. નારી તે વખતની ભાષાનું નામ 3. સીટારી એ “ પ્રા. તેઓ ઘણા બુદ્ધિશાળી, પરાક્રમી, ધર્મપ્રેમી સાહસિક. ચીન પશ્ચિમ રાજસ્થાની ” પાડયું છે.
અને ઉદ્યમી હતા, તેમનામાંના અનેકે પોતાના બુદ્ધિબળે કવલયમાળા વાળા લેખમાં શ્રી જિનવિજયજીએ નવીન ગુજરાતની રાજનીતીનાં સુવ્યવસ્થિત તંત્રે ગોઠવવા સાબિત કર્યું છે કે ગુર્જરત્રા દેશ મૂળ મારવાડમાં હતો માંડયાં હતાં. અનેકે શારિરીક પરાક્રમ ગજવી લુટારૂઓ, અને એની રાજધાની ભીલમાળ ભાગ્યા પછી એ તરફનું ધાડપાડુઓ અને બહારના શત્રુઓના પગ હેઠા પાડવા સુરક્ષિત સ્થાન નાનાપુર હાલનું જાલોર અગર ઝાલોર માંડયા. અને પિતાના પવિત્ર ધર્માચરણદ્વારા અનીતિ કે જે જોધપુરના દક્ષિણ ભાગના એક જીલ્લાનું મુખ્ય સ્થાન અને અધર્મના માર્ગે ચાલનારા લોકોને સન્મા અણુવા છે, તે અલ્લાઉદીનના જમાના સુધી મરૂભૂમિની રાજધાની માંડયા, અનેક જલ અને સ્થલના માર્ગે લાંબા પ્રવાસે હતી. આગળ તેઓ લખે છે –
કરી માટે સાહસ ખેડી પોતાના વતનમાં લક્ષ્મીને ખેંચી
આ
