________________
જૈન તીથ સસ'મહ
૧૯૮
વીરગણુએ પેાતાના જન્મથી અને પાંડિત્યથી આ નગરને પવિત્ર કર્યું હતું. આ વીરગણિએ ગૂ રનરેશ ચામુડરાજને પોતાની માન્ત્રિક શક્તિથી આશ્ચર્ય ચકિત કર્યો હતા.
લગભગ દેશમા—અગિયારમા સૈકામાં આ નગરમાંથી ૧૮૦૦૦ શ્રીમાલીએ ચાલ્યા ગયા અને ગુજરાતની નવી રાજધાની પાટણ અને તેની આસપાસના ગામડાંઓમાં જઈને વસ્યા. આ રીતે ભિન્નમાલની સમૃદ્ધિના પ્રવાહ ગુજરાત તરફ વળ્યા અને જોતજોતામાં પાટણ અને ગુજરાત સોંપત્તિ અને શક્તિથી સપન્ન બન્યાં. ટૂંકમાં શ્રીમાલ પાટણને અધી રીતે પ્રેરક થઇ પડયુ` હતુ`. લગભગ ચૌદમા સૈકામાં આ ભિન્નમાલ ઉપર નમતા પહેારના સૂર્ય આથમી ચૂકયો હતા. ઈ. સ. ૧૬૧૧માં નિકોલસ ઉફ્લેટ નામના અંગ્રેજ વેપારી આ શહેર ફરતા વેરાન બનેલા ૩૬ માઈલના વિસ્તારની અને સુંદર ટાંકાવાળા કિલ્લાની વાત કરે છે. આજે પણ ભિન્નમાલથી ૫-૬ માઈલ દૂર ઉત્તર તરફે જાલેારી દરવાજો, પશ્ચિમ તરફ સાચારી દરવાજો, પૂર્વ તરફ સૂર્ય દરવાજો અને દક્ષિણમાં લક્ષ્મી દરવાજો છે. એ વિસ્તારમાં ઊંચા ટેકરાએ અને મેદાનમાં ઘાસ ઊગી ગયું છે અને તેમાં જ મકાનના પાયા, ઈંટા, કારણીવાળા થાંભલા તેમજ મંદિરના કારણીવાળા પથ્થરા વગેરેનાં ઢગલાબંધ અવશેષો પડેલાં જોવાય છે.
આજે આ સ્ટેશનનું ગામ છે. ગામમાં લગભગ ૪૦૦ જૈનેાનાં ઘરો વિદ્યમાન છે. ૨ જૈન ધર્માંશાળા, ૨ ઉપાશ્રય અને ૬ જૈન મદિરા ઊભાં છે.
શહેરની ઉત્તર દિશામાં આવેલી ગજનીખાનની કબરની પાસે એક જૈન મંદિરનું ખ ંડિયેર પડયું છે. તેની મહેરાખમાં જૈન મૂર્તિ અંકિત છે. પાસેના જાકમ તળાવની ભીંતમાં સ. ૧૩૩૩ ના માટે લેખ આ પ્રકારે ઉત્કી છે:~
स्वस्ति संवत् १३३३ वर्षे || आश्विनमुदि १४ सोमे ॥ अधेह श्रीश्रीमाले महाराजकुलश्रीचाचिगदेव कल्याणविजयिराज्ये तन्नियुक्त महं० गजसीहप्रभृतिपंचकुलप्रतिपत्तौ श्रीश्रीमाल देशवाहिकाधिकृतेन नैगमान्वय कायस्थमहत्तमसुभटेन तथा चेट्टककर्मसीहेन स्वश्रेयसे अश्विनमासीययात्रा महोत्सवे अश्विनसुदि १४ चतुर्दशीदिने श्रीमहावीरदेवाय प्रतिवर्षे पंचोपचारपूजानिमित्तं श्रीकरणीय पंचसेलहथडाभीनरपालं च भक्तिपूर्वं संबोध्य तलपदेहलसहडीपदमध्यात् फरक 'हलसहडी एकसत्कद्र ५। २ सप्तविंशको पेतपंचद्रम्मा स ( त ) था सेलहथाभाव्ये आठ डां मध्याद् द्र ८ अष्टौ द्रम्माः ॥ उभयं सप्तविंशोपकोपेतत्रयोदशद्रम्मा आचंद्रार्के देवदाये कारापिताः ॥ वर्तमानपंचकुलेन वर्तमानसेलहथेन देवदायकृतमिदं स्वश्रेयसे पालनीयं ॥ ',
“ યઃ પુરાત્ર મહાસ્થાને શ્રીમાટે યમાતઃ । સ ફેવઃ શ્રીમઢાયીઓ તૈયા[દૂ: ] સુવર્ણવતું ॥ ? ॥ पुनर्भवभवत्रस्ताः संतो यं शरणं गताः । तस्य वीर जिनेंद्र [स्य ] पूजार्थ शासनं नवं ॥ २ ॥ थापद्रमहागच्छे पुण्ये पुण्यैकशालिनां । श्रीपूर्णचंद्रसू[i]गां प्रसादालिख्यते यथा ॥ ३ ॥
આ લેખમાં શ્રીમહાવીરસ્વામી ભગવાન શ્રીમાલમાં પધાર્યા હતા એવા ઉલ્લેખ કરેલે છે, જેના વિશે અમે અગાઉ નિર્દેશ કર્યો છે. વળી, સં. ૧૩૩૩ના આસા સુદિ ૧૪ના યાત્રામહેાત્સવ પ્રસંગે એ સમયના રાજવી ચાચિગદેવે આ મહાવીરસ્વામીના મંદિરમાં પૂજા ભણાવવા માટે ગામના પંચ અને અધિકારીઓ પાસેથી માંડવીની જકાતમાંથી પ્રતિવર્ષ ૧૭ દ્રુમ, ૭ વિશેાપક ઉક્ત મંદિરમાં દેવદાન તરીકે આપવાના ઠરાવ કરાવ્યેા. એ સમયે થારાપદ્રગચ્છીય શ્રીપૂર્ણ - ચંદ્રસૂરિ અહીં હતા, જેમના ઉપદેશથી આ દાન અપાયું હશે.
અહીંનાં વિદ્યમાન મંદિરના પરિચય આ રીતે જણાય છે:~
શેઠના વાસમાં ભગવાન પાર્શ્વનાથનું શિખરબંધી માટું મંદિર ઊંચી બેઠક પર બંધાયેલું છે. તેમાં મૂળનાયકની ધાતુમય પરિકરવાળી સુંદર મૂર્તિ બિરાજમાન છે. પરિકર ઉપર સ. ૧૦૧૧ની સાલના લેખ છે. આ મૂર્તિ ભિન્નમાલ અને નીરતા ગામની વચ્ચેના ખેતરમાંથી મળી આવી હતી. તેની અંજનશલાકા કાણે કરી હતી. એ જણાવ્યું નથી. ધાતુની બીજી ચારેક મૂર્તિ એ ઉપર ખારમીથી અઢારમી સદીના લેખા છે.
મંદિરના પ્રવેશદ્વારમાં ઉપર પાષાણુના પાટડા પર આ પ્રકારે લેખ વંચાય છે:
૧.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
