________________
૩૦૬
જૈન તીર્થ સર્વસંગ્રહ
૧૬૪. ભટાણી
(કેઠા નંબર : ૩૧૦૦) ખરાડીથી પશ્ચિમ દિશામાં ૧૯ માઈલ દૂર ભટાણા નામનું ગામ છે. સં. ૧૫૦૦ની આસપાસ થયેલા મેહ કવિએ રચેલી “તીર્થમાળા” માં ઉલ્લેખ છે કે
“જાઉ ભટાણે વિજુએ પ્રાસા, પૂજઉ જુએ.” આ ઉલેખ આ મંદિર અને ગામ પંદરમા સૈકા કરતાં વધુ પ્રાચીન હોવાનું પ્રમાણ રજૂ કરે છે. આ ગામમાં આજે જેનેનાં ૪૦ ઘરની વસ્તી છે. ૧ ઉપાશ્રય, ૧ ધર્મશાળા, ૧ પાઠશાળા અને ૧ જૈન મંદિર છે.
મંદિરમાં મૂળનાયક શ્રી શાંતિનાથ ભગવાન છે. ચારે બાજુએ ફરતા કેટમાં ઘેરાયેલા આ મંદિરમાં મૂળગભારો ગૂઢમંડપ અને આગળ છકીને ભાગ ઓરડા જેવું છે. મૂળનાયક અને આજુબાજુની મૂર્તિઓ ઉપર સં. ૧૮૮૦ ના લેખે નજરે પડે છે આથી આ મંદિર એ સમયમાં નવું બન્યું હશે એમ લાગે છે. ત્યારે ઉપર્યુક્ત “તીર્થમાળા'માં ઉલ્લેખેલ પ્રાચીન મંદિર જમીનમાં ગરક થઈ ગયું હશે અથવા એ જ મંદિરના દ્વાર રૂપે આ મંદિર નવું બન્યું હશે.
૧૬પ. મારેલ
(કઠા નંબર: ૩૧૦૧ ) ખરાડીથી વાયવ્ય ખૂણામાં ૨૦ માઈલ દૂર મારેલ નામે ગામ છે. અહીં શ્રાવકનાં ૧૬ ઘર વિદ્યમાન છે એક નાનું સરખું ઘર દેરાસર અહીંની જૈન ધર્મશાળાના ઓરડામાં બનાવેલું છે. તેમાં ધાતુની વીશી લે છે. તેના પર સંવત ૧૮૮૫ને લેખ છે. વળી સં. ૧૫૧૬ના લેખવાળી ધાતુની પંચતીથી ૧ છે. આરસની વીશીના પટ્ટમાંથી પણ છૂટી પડેલી એક જિનમૂર્તિ છે.
આ ધર્મશાળા પાસે એક જૈન મંદિર હતું, જે લેકેના કથન મુજબ: મહમ્મદ બેગડા (ઈ. સ. ૧૪૫૯ થી ૧૫૧૩) અહીં આવ્યા ને ગામ તેડી નાખ્યું ત્યારે જૈન મંદિર પણ નષ્ટ કરી ચાલ્યા ગયે.
અહીં એક રઘુનાથજીનું મંદિર છે. મૂળે એ ઉપર્યુક્ત જૈન મંદિર હતું. એના અંદરની શિલ્પરચના જોતાં પણ એ હકીકત છત્તી થાય છે. મૂળગભારો અને બારશાખમાં કરેલી મંગલમૂતિ તરીકે તીર્થકર ભગવાનની મૂર્તિઓ આજે પણ જોવાય છે. અંદરની ભમતીના ત્રણ દિશાના ગોખલાઓમાં તીર્થકરની મૂર્તિઓ કોરેલી હજી વિદ્યમાન છે. વચ્ચેના ગેખલાની મૂર્તિની પલાંઠી નીચે “મદિનાથ' એવા અક્ષરે ઉત્કીર્ણ છે. મંદિરના દરવાજાની ડેલીના ડાબા હાથ તરફની પિળમાં ગેખલાની ઉપર પરિકરની ગાદીને પથ્થર લગાવે છે, તેના પર સં. ૧૨૩૪ને લેખ આ પ્રકારે છે –
"सं० १२३४ वैशाख सुदि ३ श्रे० दाहव तद्भार्या शोभिन तत्पुत्र कुल चंद्रलचुसहोदरेण सापूतेन मातुल कउजोयनेसिरिसहितेन जभार्या शिवादेवि तत्पुत्र श्रीवच्छ यशश्चंद्र वासिगादिसमस्तकुटुंबसहितेन शीतलप्रतिमा कारिता। हरिभद्रसूरि शिष्येण पंदि..........
અત્રે મહાશ્રી: છે ”
આ લેખ પરથી આ મંદિર લગભગ એ સમયમાં બનેલું હશે. મહમ્મદ બેગડાએ તેડી પાડેલું મંદિર આ જ હતું એમ સ્પષ્ટ જણાય છે.
૧. “અબુદાચલ પ્રદક્ષિણા જૈન લેખસંદેહ લેખાંકઃ ૫૯ ૨. એજન : લેખાંક : ૬૦
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
