Jain Dharm Prakash 1950 Pustak 066 Ank 08

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 8

૧૭૪
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
[ પેજ
આપણે મેળવીએ છીએ. હાલના વિજ્ઞાનના સાધનોથી વિશ્વનું ક્ષેત્ર કેટલું મહાન અને અદ્દભૂત જોવામાં આવે છે. ભૂગોળ અને ખગોળના આ જ્ઞાનનો ઉપયોગ જે બુદ્ધિના વૈભવ માટે અથવા ઐહિક સુખ વધારવા માટે કરવામાં આવે તે તે જ્ઞાનને શાસ્ત્રકારો મિથ્યા જ્ઞાન કહેશે, કારણ તે જ્ઞાનની પ્રાપ્તિમાં કાંઈ રાગ, દ્વેષ કે મમતા ભાવ ઓછા થતા નથી. પણ જે આ જ ખગોળના જ્ઞાનનો ઉપયોગ વિશ્વની મહત્તા પાસે પોતે કેટલે તુચ્છ છે, કયાં સમસ્ત વિશ્વ અને તેમાં રહેલ છે અને કયાં પતે? ક્યાં મહાન સમુદ્ર અને કયાં સમુદ્રનું એક બિંદુ? એવી સમકિત જીવ ભાવના ભાવે તે તેને તેની તુછતા જણાય, પોતાના વાસ્તવિક સ્વરૂપનું ભાન થાય, માયા મમતા ઓછા થાય, મનની સ્થિરતા થાય, અને તે રીત ખગોળ-લેકસ્થિતિને વિચાર કરવામાં આવે તો આ જ જ્ઞાન મેક્ષમાર્ગ તરફ લઈ જનાર હોવાથી સમ્યગજ્ઞાન બને છે.
હાલના પદાર્થવિજ્ઞાન (Physics ) આધુનિક સાધનો અને પ્રાગાવડે મહાન વિકાસ કર્યો છે. પુગળનું પૃથક્કરણ કરી તેનું અંતિમ સ્વરૂપ જાણવા પ્રયત્ન કર્યો છે. આના સ્વરૂપની પણ શોધખોળ કરેલ છે. અણુમાં કેટલી અનંત શક્તિ રહેલી છે તે શોધી કાઢયું છે. એક અણુને તોડતા તેમાંથી કેટલી અનંત શક્તિ પ્રગટે છે તે શોધેલ છે. અને તે ઉપરથી અણજ્ઞાનને ઉપગ કયાં કયાં કેવી કેવી રીતે થઈ શકે તે શોધી કાઢયું છે.
આગની અનંત શક્તિને ઉપયોગ જે સંહાર માટે લડાઈમાં કરવામાં આવે તે આગ વિશેનું જ્ઞાન મહામિથ્યાજ્ઞાન છે, હિંસાને પોષનાર છે. અણુ શક્તિનો ઉપયોગ જે શારીરિક વ્યાધિ ઓછી કરવામાં આવે, તેના નવાં નવાં સાધનો કરી હઠીલા કેન્સર જેવા રોગોને મટાડવામાં આવે તો તેનું જ્ઞાન મહામિથ્યાજ્ઞાન તો ન કહેવાય, પણ આધ્યાત્મિક દષ્ટિએ સમ્યગદષ્ટિનું જ્ઞાન પણ ન કહેવાય. કારણ તેમાં ઐહિક સુખ પ્રાપ્ત કરવાની ભાવના છે. આમિક સુખ મેળવવાની ભાવના ગાણુ છે પણ જે તે જ અણુના જ્ઞાનથી અણુમાં અનંત શક્તિ છે, અણુ પણ પુદગલસ્વરૂપ છે, કર્મ પણ પુદ્ગલસ્વરૂપ છે, અનાદિકાળથી કર્મ પુદગલ આત્માને વળગેલ છે, આવી રીતે અનંત શક્તિવાળા કર્મ થી આત્મા બદ્ધ હોવા છતાં તે કમેના બંધનથી મુક્ત થયેલા જીવોના દાંતે નજરે પડે છે. એટલે કર્મ પદગળની અનંત શક્તિ કરતાં પણ વધારે શક્તિ આત્મામાં છે. આત્મા પિતાનું વીર્ય ફેરવે તો નિકાચિત પણ કર્મ પુદગળાનો ક્ષય કરી શકે છે. આ જોતાં કર્મ પુદ્ગલની શક્તિથી પણ આત્મામાં અનંત વધારે શક્તિ છે એવી ભાવના જે માણસ ભાવે તે તેને વસ્તુના ખરા સ્વરૂપનું ભાન થાય છે, આત્માની અનંત શક્તિ પ્રગટાવવા ઉદ્યમવંત થાય છે, અને પરિણામે કમેથી મુક્ત બની પરમપદમોક્ષને પામે છે. આ રીતે આગના જ્ઞાનનો ઉપગ કરવામાં આવે તે અણનું જ્ઞાન સમ્યગદષ્ટિનું જ્ઞાન-સમ્યગજ્ઞાન કહી શકાય છે.