________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અર્ક ૮ મે. ]
ક્રમ પ્રકૃતિ
૧૭૯
વાળા રેંગ થાય છે. ત્યારે તેની ખાવું-પીવુ, ખેલવુ, ચાલવું, વાંચવું, વિચારવું આદિ શક્તિ ઢંકાઈ જવાથી કાંપણુ કરી શકàા નથી. પથારીવશ થઈ જાય છે. પછી જ્યારે તેની ઝાડા, ઉલટી, તાવ, ખાંથી આદિ વિકૃતિઓમાંથી જે જે વિકૃતિ નષ્ટ થાય છે ત્યારે તે તે વિકૃતિથી દુખાયેલી શક્તિ પ્રગટ થવાથી તે શક્તિ સાધ્યું કાર્ય કરી શકે છે, ઝાડા બંધ થવાથી શાંતિથી બેસી શકે છે, તાવ કે ખાંથી ન હાવાથી વાતચીત કરી શકે છે, કાંઇક દ્વરી ફરી શકે છે. વિકાર સર્વથા નષ્ટ ન થતાં દબાઈ જાય તે જ્યાંસુધી તે દબાયેલા રહે ત્યાંસુધી તે કાંઇક કરી શકે પણ વિકાર પ્રગટ થાય એટલે તે તેવે થઇ જાય છે. જેમકે તાવ ખૂબ આવ્યો ડ્રાય તા તે પથારીવશ થાય છે અને ભેશુદ્ધ જેવેા પણ થાય છે પરંતુ તાવ ઉતરી જાય એટલે હરે છે, ફરે છે અને શુદ્ધિ મેળવે છે. પણ પાછો તાવ ચડતાં પચારીવશ થાય છે. બધા ય વિકારા નષ્ટ થઈ જાય, એક પણ ન રહે ત્યારે જ તે માણુસ નિરાગી થયા કહેવાય. પણ જ્યાંસુધી એક પણ વિકૃતિ રહે ત્યાંસુધી માણસ રાગી ઢાવાયો વિરે ગીપણાનું કાર્ય કરો શકતા નથી, આવી જ રીતે મેહની બધી ય વિકૃતિ નષ્ટ થવા છતાં પણુ એક જ લાભરૂપ પ્રકૃતિ રહે ત્યાંસુધી મેહ્રમુક્ત આત્મા ન ચવાથી કેવળજ્ઞાન ગુણ ઢંકાયેલા જ રહે છે. તેથી આત્મા સપૂણૢ વિકાસ મેળવી શકતા નથી કારણકે પુદ્દગલ સ્કંધામાં રહેલા મૂળ પ્રકૃતિરૂપ મેાહનીય કઞા પરિણામ નષ્ટ થયે નથી. પુદ્ગલ પરમાણુઓના સમુદૃાયરૂપ કધાના બનેલા હેાવાર્થી કમ માત્ર વિકૃતિસ્વરૂપ છે અને તેથી તેમાં પ્રત્યેક ક્ષણે નવા પરમાણુસ્ક ધાતુ ભળવુ અને જૂતાનુ વિડવુ થયા જ કરે છે. નિરંતર એક પ્રકૃતિવાળાં રહેતાં નથી. ભિન્ન ભિન્ન વણુ ગંધ–રસ-સ્પ તથા આકૃતિવાળાં બનવાથી વિકૃતિ ભાવને પામે છે. એમ તા પૂરાવું તથા ગળવું પુદ્ગલાની સ્વતંત્ર પ્રકૃતિ છે અને તે પ્રમાણે પુદ્ગલ માત્રમાં સ્વભાવથી થયા જ કરે છે છતાં તે બધાય પુદ્ગલ ધા કમ કહેવાતાં નથી. પણ સામાન્યપણે કધ-દેશ-પ્રદેશ તથા પરમાણુ તરીકે ઓળખાય છે, તેમાંથી જ્યારે સકર્માંક આત્મા કમ' બનવા લાયક, ધાને પ્રાચીન કમ દ્વારા ગ્રહણ કરે છે ત્યારે જ તે ક પરિણામને પામીતે આત્માના ગુણ્ણાને ઢાંકી શકે છે. પણ્ આત્માએ ગ્રહણુ કર્યા સિવાય આત્મસંબદ્ધ કર્મ બનવા લાયક પુદ્ગલ રકધા આત્માને અનુગ્રહ કે ઉપશ્ચાત કરી શકતા નથી. તાપ કે સ્વતંત્રપણે આત્માની સાથે સંબંધ ધરાવનારાં પુદ્ગલ કો-પછી તે ક પણે પરિણમીતે કનું કાર્ય ક્રમ ન કરી શકતાં હાય--આત્માના ગુણેાને આવરી શકે નહિં. અર્થાત્ ક બનવા લાયક પુદ્ગલ રકા ( કાČહુવા ) સાક્રમાં વ્યાપ્ત થઇ રહેલા છે. કારણ કે અંજનથી ભરેલા ડાબડાની જેમ ચાદ રાજલોક છવાથી ભલે છે, જ્યાં સિદ્ધાત્મા—શુદ્ધાત્મા જીવાની સ્થિતિ છે ત્યાંપણુ સક્ર્મ નિાદ જીવા વ્યાપીને રહેલા છે. સકર્માંક જીવમાત્ર પ્રત્યેક સમયે સાત કર્મ બાંધે છે એટલે ક્ર` બનવા યાગ્ય સ્કંધા ( ક્રાણુવ ણુા ) પણ ત્યાં હ્રાય જ છે. તેથી સિદ્ધાત્માના પ્રદેશને કાણવા પીને રહેલી હાવા છતાં પણ સિદ્ધો-શુદ્ધાત્મા નિષ્ક્ર* દ્વાવાથી તેને ગ્રહણ કરીને કપણે પરિમાવી શકતા નથી એટલે તેને અપનાવી શકતા નથી તેથી તે કાઁપણે ન પરિણમવાથી આત્મ
For Private And Personal Use Only
