________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૨
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
પણ તે સાધ્ય થવા પહેલાની શરતે પૂરી કરવા જેવી તેવી વાત નથી. એટલા માટે પ્રભુભક્તિ અને પ્રભુસેવા તરવારની ધાર જેવી તીક્ષ્ણ હોય છે એવી જ્ઞાનીઓ કહે છે. આપણે પ્રભુમતિ આગળ બેસી બે ચાર સંતપુરુષના બનાવેલા સૂકા બેલી જઈએ અને તેને ભક્તિનું નામ આપીએ એ પૂરતું નથી. એવા સકતે ઉચ્ચારવા અને તે પણ તેને ભાવ સમજીને ઉચ્ચારવા તેમજ પોતાની જાતને તેમાં પરોવી પિતે શું કહે છે અને કોની આગળ કહે છે અને તે પણ તેના સાચા રૂપમાં ભાખે છે કે ઉપલક શબ્દ રચાર એટલે જ તેમાં સામેલ થાય છે તેને પૂરો વિચાર કરવાની જરૂર છે. દાખલા તરીકે આપણે સ્તુતિમાં કહેલું હોય કે હું મૂર્ખ છું, અજ્ઞાની છું, લેભી છું, વાસનાઓની ભરેલો છું એમ આપણે બેલી જઇએ અને તે જાણે આપણા પિતાના જ વિચારે છે એમ સમજી કોઈએ સાંભળેલ ભેળે માણસ આપણને તેવા જ વિશેષણો આપી બોલાવે ત્યારે આપણે તે માણસ સાથે કેવું વર્તન કરીએ એને વિચાર કરતાં આપણી આંખો તરત જ ખુલી જશે. આપણે ફક્ત મોઢે ઉરચાર કરવા જેટલે જ તે શબ્દો સાથે સંબંધ ધરાવીએ છીએ. તે શબ્દો તેના સાચા સ્વરૂપમાં આપણે બેલ્યા જ નથી. એમ જ્યારે અનુભવ મળે છે ત્યારે એ આત્મવંચના માટે આપણને આપણે જ તિરસ્કાર છૂટે છે. એ અનુભવ તેના સાચા રૂપમાં પ્રગટ થાય એ જ સાચી ભક્તિને આરંભ કાલ ગણાય ત્યાં સુધી કરેલી આપણી બધી ભક્તિ કેવળ દંભમય જ હતી એ આ ૫ણુને અનુભવ થતાં આપણી પામરતા અને ભક્તિની કઠીનતા જોવામાં આવે છે. આપણે મનમાં એક વિચાર કરીએ, વચનમાં બીજા પ્રકારને ઉચાર કરીએ પણ કૃતિમાં ત્રીજી જ, વરતું કરીએ એ પદ્ધતિ ભકિતની તદ્દન નાશ કરનારી છે. ભકિતની પહેલી શરત એકતાનતા એ જ હોઈ શકે. ધનુષ્ય બાણ ચલાવનારની આંખ સામે જ્યારે બાણને અગ્રભાગ અને લયબિંદુ એકરૂપ થઈ જાય છે ત્યારે જ તે વેધ સાધ્ય થાય છે. તેમાં જરા પણ વિસંગતી થઈ જાય છે ત્યારે બાણુ કાર્યસાધક નિવડતું નથી. એવી જ સ્થિતિ ભક્તિની હોય છે. ભકત મનમાં જે વિચાર કરે તે જ બેલી બતાવે અને તેના આચરણમાં એનો એ જ ધ્વનિ જોવામાં આવે અને ત્યારે જ એ ભક્તની પંક્તિમાં આવી શકે, એ બનતું નથી ત્યાં સુધી આપણી ભકિત એક બાલિશ અને દંભી ભકિત જ ગણાય. એને ભકિત કહેવી તે પણ અજ્ઞાનજન્ય ઘટના છે. એક બાલક મંદિરમાં સ્તુતિને લેક મુખપાઠ હોવાથી બોલતો હતે. અને બોલતી વખતે પોતાની જડે ઉભેલો છોકરો કેવા રંગના કપડા પહેરી આવે છે તે જોઈ રહ્યો હતું. ત્યારે બીજી તરફ એની નાની બેન ઉભી હતી તેને પણ પોતાના પગેથી દબાવતો હતો અને એને રડાવતા હતા. એની જ દશા આપણી પિતાની કલપી લેતા આપણે કઈ કેટીમાં બેસી શકીએ છીએ એની આપણને કલ્પના આવી જશે.
મુકિત અથવા મોક્ષ એ કઈ વસ્તુ વિશેષ નથી પણ એ એક અવસ્થા છે. દરેક ધર્મપ્રવર્તકે પોતપોતાના માર્ગે તે મેળવવા માટે પ્રયત્ન કરે છે. પણ સંસારના બધા કર્મથી મુકાવવું, સાચું કમને બંધન વગરનું સ્વરાજ્ય અગર સ્વાતંયે મળવું અને બંધન રહિત થઈ જવું એ માર્ગ તેના સાચા રૂપમાં જેને મળે છે તે જ સાચે મુકિતને અધિકારી થાય
For Private And Personal Use Only
