________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વ્યવહાર કૌશલ્ય. |
( ૨૯૧ ), જે કામ કરવાને અને આપણને કઈ પણ વખતે શરમાવું પડે
એવું કામ ન કરવાનો નિરધાર કરે
એ ઊંચામાં ઊંચે વ્યવહારુ નીતિનો નિયમ છે. વિચારક માણસ પોતાના જીવનના નિયમો ગોઠવે છે, પિતાના આદર્શો નકકી કરે છે અને પિતાના ધોરણ નિયત કરે છે. માણસ આ રીતે પ્રમાણિક, નીતિમાન, સત્યનિષ્ઠ, બ્રહ્મચારી, સંયમી, ક્ષમાશીલ આદિ ઉપનામ-વિશેષણ મેળવે છે. આવાં નિયમો, ધરણો અને ભાવનાઓને પાર નથી અને તે પ્રત્યેક લખવા કરતાં અનુભવને પરિણામે કે દીર્ધ અભ્યાસથી માણૂસ મેળવી તેને વિકાસ કરે છે. તે સર્વને એક સ્થાનકે ઉલ્લેખ કરવો અશકય અને બીનજરૂરી છે.
પણ કેટલીકવાર એવા અનેક શુભ નિયમોને સંગ્રહ કરી શકે એવો એકાદ નિયમ તારવી શકાય છે અને એવા એક નિયમને પ્રેમથી, શ્રદ્ધાથી અનુસરવાનો નિર્ણય કરવામાં આવે તો પણ માણસ નીતિના ઉન્નત શિખરે પહોંચી શકે છે. ઘણા નિયમને અંતર્ગત કરનાર એ એક નિયમ એ છે કે આપણે કોઈ કામ એવું ન કરવું જોઇએ કે જેને માટે આપણે કોઈ પણ પ્રસંગે શરમાવું પડે. તે કેમ બને છે તે આપણે જરા ઝીણવટથી તપાસી જઈએ.
. કેટલીકવાર માણસ ગુપચુપ ખોટું કામ કરી મોટો લાભ મેળવી લે છે અને થોડા વખત સુધી એ ધનવાન કે કાતિ માન થતે દેખાય છે, એ આ નિયમની કક્ષામાં ન આવે. ગમે તેવું ગુપ્ત કામ હોય, ગમે તેટલા અંધકારમાં કરેલ હોય, તે બહાર ન પડે તેની આપણે તજવીજ રાખી હોય. આ દષ્ટિએ એ કામ સામે જોવાનું નથી. એ કાર્ય જ્યારે ગમે તે રીતે બહાર પડી જાય ત્યારે તે કરવાને અંગે આપણે શરમાવું પડશે કે નહિ, આપણે લોકોને મુખ બતાવી શકશે કે નહિ. એ પરીક્ષામાં જે કામ પસાર થાય તે કરવું, એમાં પસાર ન થાય તે ન કરવું. આ ધોરણે આપણું પિતાનાં વિચાર, ઉચ્ચાર કે વર્તન ૫ર આ૫ણી જ પરીક્ષાનો ગજ રાખો અને તેમાં શરમ જેવી વાત ન જણાય તે કામ કરવામાં વાંધો નથી. માત્ર ગેટા વાળવા નહિ, પિતાને ગેટ ચાલ્યા જશે એમ ધારી લેવું નહિ, અને કઈ નહિ તે અંદર અંતર્યામી તે પરીક્ષા અને ફેંસલ કરવા જાગતો બેઠો છે એ વાત ધ્યાનમાં રાખી એની પરીક્ષામાં ઉત્તીર્ણ થાય તે કાર્ય કરવું,
આટલે સાદો નિયમ રાખવાથી નીતિને માર્ગે પ્રગતિ થશે, દંભને સર્વથા નાશ થશે, બેટ દેખાવ કરવાની પદ્ધતિ પર હરતાળ પડશે અને આનંદભેર ફૂય થતા જીવનવિકાસમાં પ્રગતિ થશે.
માર્તિક The best practical moral rule is never to do what at any time we should be ashamed of.
N. W. senior (21-1-46)
For Private And Personal Use Only
