________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
NGAYONG
ભક્તિની દ્વીસિ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(લેખકઃ-સાહિત્યચંદ્ બાલચંદ હીરાચંદ-માલેગામ )
આત્માની ઉન્નત અને અ ંતે મેક્ષસાધનમાં ભક્તિનું સ્થાન અત્યંત ઊંચુ છે. એનુ અર્થાત્ ભક્તિનું તેજ કેટલું છે અને ભક્તિનું લક્ષણૢ કેવું હૅાઇ શકે એ વિષયપરત્વે અત્રે ભૈડું વિવેચન આપણે કરીશું.
ભક્ત પોતાની ભકિતનું સ્થાન નક્કી કરી લે છે. અને તેમ કરતા તેના સાબિંદુ શિવાયના બધા વિષયેા તેને માટે નકામા થઇ ગએલા હોય છે. અન્ય ઉપર તેને પ્રેમ કે ભકિત ઉત્પન્ન થતી નથી. ગમે તેટલા વિલેાભને તેની સામે ઊભા કરવામાં આવેલા હાય અગર ગમે તેટલા મહાન સર્કટા તેની સામે બિહામણુા રૂપમાં ઊભા કરવામાં આવે તે પણ તે પેાતાના સાબિંદુ પાસેથી અંશતઃ પશુ ચલાયમાન થતે નથી. છેવટ પેાતાના પ્રાણુ અર્પણ કરવાને પ્રસ'ગ ઉપસ્થિત ચાય છતાં એ પેાતે કૃતનિશ્ચય અને અડગ હ્રાય છે. પેાતાના નિશ્ચય અત્યંત ચિવટ અને અનન્ય હોવાને લીધે ખીન્દ્ર કાઈ સ્થાન માટે તેને દચ્છા પણ પ્રગટતી નથી. પ્રેમ કે ભક્તિ જાગતી નથી. પેાતાના ભક્તિના વિષય માટે તે મરી પીટવાને કટિબદ્ધ હાય છે, તેમ એને કઠણ જેવું કાંઇ હાય એમ લાગતું પણ નથી. એતે જ અનન્ય ભક્તિનું બિરુદ આપવામાં આવે છે. એવી અનન્ય ભક્તિ પ્રાપ્ત કરી લેવા માટે જ આપણે પ્રયત્નશીલ રહેવુ જોઇએ. ચાલચલાઉ કે સ્વારૂપી વિમિશ્રિત ભકિત એ ભકિત નહીં પણુ ભકિતનુ વિડખત જ ગણાય. ખાદ્ય દેખાવ અને આચાર કરવામાં આપણે ગમે તેટલું શાભાયમાન દેખાય એવું કૃત્ય કરતાં હ્રાઇએ પણ તેને સાચી ભકિતનું નામ શીરીતે આપી શકાય? ભક્તિ એ મનના વિષય છે. મન ભકિતથી રંગાએલું હાય અને ખાદ્ય ક્રિયા તેનેા ફ્કત આવિષ્કાર હૅય તા જ તે સાચી ભક્તિ એટલે આકૃતિ હાય અને તેમાં પ્રાણ પણુ હેાય તે જ તે કા સાધક ગણાય. એકલું કલેવર હાય અને તેમાં જીવ જેવું કાંઇ ન હ્રાય ત્યારે તેને શેઠ ઉપયોગ ? એમ જ ભકિતના એકલા દેખાવ હાય પણ એમાં મનપૂર્વકની શ્રદ્ધા અને અનન્યતા સાથે સ્વવની સ્નિગ્ધતા ન હોય ત્યારે તે ભકત પ્રાણહીન કલેવર જેવી થઇ જાય છે. અર્થાત્ તેમાં ભકતના ગુણો ઉત્પન્ન થતા નયા અને કિતના હ્તાવા પણ મળતા નથી. ત્યારે ભક્તિને હ્રાવા મેળવવા માટે સાચા ભકત બનવું હાય તા પેતાનું સર્વસ્વ અર્પણુ કરવા માટે સાધકે તૈયાર થઇ જવું જોઈએ. એવી ભક્તિનુ' તે જ અત્યંત પ્રખર તેમજ સુંદર, તેજસ્વી તેમજ શીતલ હોય છે.
અને ખીજનું કારણ વૃક્ષ બને છે તેમ કનુ કારણ શરીર અને શરીરનું કારણ ક બને છે. વૃક્ષનું શરીર હાય છે અને તેનાથી થવાવાળાં બીજમાં તેને સ્મશ હાવાથી તે પણુ શરીર છે. બીજ કારણું શરીર અને વૃક્ષ કાર્ય શરીર કહેવાય છે. તેમ ઔદારિક શરીર આદિથી થવાવાળાં કર્મ પણુ શરીર કહેવાય તે અને તેને કારણુ શરીર કહેવામાં આવે છે; કારણ કે તે સ'સારનું મૂળ છે.
૩૧ ( ૧૮૧ ) =
For Private And Personal Use Only
