Jain Dharm Prakash 1914 Pustak 030 Ank 08

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 6

२४२
જનધર્મ પ્રકા,
त्यक्त परिग्रहे साधोः, प्रयाति सकलं रजः ॥
पालित्यागे क्षणादेव, सरसः सलिलं यथा ॥ ५ ॥ ભાવાર્થ-જેમ સરોવરની પાળ તોડી નાંખવાથી માંહેનું સર્વ જળ ક્ષણ માત્રમાં બહાર વહી જાય છે, તેમ પવિગ્રહ મમતા તેડવાથી-મૂછીને ત્યાગ કરવાથી સાધુના સર્વ કર્મમલને ક્ષણવારમાં નાશ થઈ જાય છે. ગમે તેટલી કષ્ટકરી કરતાં છતાં અંતરનો મેલ જોવા માટે પરિગ્રહમમતા-મૂછોને ત્યાગ કર્યા વિના શુદ્ધ થવાતું નથી. માટે મુમુક્ષુ જનેએ બાદ અને અત્યંતર ઉભય પરિગ્રહને પરિહાર ગાવશ્ય કરે ઘટે છે. ૫
त्यक्तपुत्रकलत्रस्य, मूछीमुक्तस्य योगिनः ॥
चिन्मात्रप्रतिवद्धस्य, का पुद्गलनियंत्रणा ॥ ६ ॥ ભાવાર્થી , પુત્ર, લક્ષ્મી વિગેરેના ત્યાગી, મુછ રહિત અને કેવળ જ્ઞાન ધ્યાનનાજ અભ્યાસી સાધુપુરૂને જડ-પુગલની શી પરવા હૈય? પિતાનાં સ્ત્રો પુત્રાદિકને તજીને જે પુનઃ પરિગ્રહમમતાથી લેક સંગ (પરિચય) માં પડી જવાય, જેથી જ્ઞાન, ધ્યાન ન કરાય અને સંયમમાર્ગ સમ્યગ ન સેવાય પણ મુચ્છી મમતાનીજ વૃદ્ધિ કરાય તે પ્રથમનાં સ્ત્રી પુત્રાદિકને તજીને શું કમાણી એમ તે ઉલટી નવી ઉપાધિ વધારવાથી વિશેષે વિડંબનાપાત્રજ થવાનાં. તેમ ન થવા પામે એવું સતતું લક્ષ સાધુઓએ રાખવું જ જોઈએ. ૬
चिन्मात्रदीपको गच्छेद , निर्वातस्थानसंनिभैः ।।
निष्परिग्रहतास्थैर्य, धर्मोपकरणैरपि ॥ ७ ॥ ભાવાર્થ—જેમ વાયા વિનાના રથળગે દવે સ્થિર રહી શકે છે-બુક ખાતે નથી તેમ ધર્મ-ઉપગ વડે સંયમયેગમાં સ્થિત મેળવી નિષ્પરિગ્રહતા. સાધી શકાય છે. ધર્મની વૃદ્ધિ કરનાર ઉપગી સાધનજ ધર્મ-ઉપગરણું ગણાય છે. તેને મમતારહિત ધર્મ માર્ગમાં ઉપગ કરનાર અક્ષય સુખનો અધિકારી થઈ શકે છે. પણ જો તેમાંજ ઉલટી મમતા રાખવામાં આવે તે તે ઉપગરણ કેવળ અધિકરણ (શબ) રૂપજ ગણાય. માટે મમતા રહિત જ્ઞાન દર્શન કે ચારિત્રનાં ઉપગ વડે આમ ઉપગારની સિદ્ધિ થાય તેમ નથી પ્રવર્તવું જોઈએ. ઉચિત વિવેકથી ધર્મ ઉપગરણને સેવનારને ધર્મની વૃદ્ધિ થાય છે. પણ જો તેમાં વિવેકની ખામીથી ઉલટી મમતા રાખવામાં આવે છે તેથી ધર્મની વૃદ્ધિને બદલે હાનિજ થવાને પ્રસંગ આવે છે. માટે રાખવામાં આવતાં ધમેપગરણનું જેમ સાર્થક થાય તેમ વિવેકપીજ નર્ત યુક્ત છે !