Hemchandracharya Ane Temne Rachel Mahadev Battrishi Stotra

Author(s): Sheelchandravijay
Publisher: Jain Granth Prakashan Samiti

Page 7

જો અને રતનપુરના લેખમાં તો પ્રતિબંધિત દિવસોએ કુંભારોને નીંભાડા પેટાવવા પર I પણ નિષેધ ફરમાવવામાં આવ્યો છે.
આ સ્થિતિમાં ગોવધબંધીની વાત જ ક્યાં આવી શકે?
સવાલ હવે રહ્યો છે કે ભલે ગોવધબંધી નહિ, પણ જીવવધબંધી જ હો, પરંતુ તે પણ કુમારપાળ જેવો હિંસાભી રાજા પણ માત્ર ત્રણ જ દિવસ પૂરતી જ લાદી શક્યો ! કાયમ માટે નહિ જ ને ?
આ સવાલનું સમાધાન ઉપર મૂકેલા કેન્દ્ર સરકાર અને પ્રાંતીય સરકારવાળા ! નિરીક્ષણ દ્વારા મળી રહે છે. - આ બધાંનો સાર એટલો જ કે કુમારપાળ અને તેના ખંડિયા રાજાઓ દ્વારા | સર્વીશે વા અલ્પાંશે જે કાંઈ પણ અહિંસાનું પ્રવર્તન-પાલન થયું તેનું પ્રેરકબળ હેમચન્દ્રાચાર્ય જ હતા. અને તેમના વાવેલા એ દયા સંસ્કાર ગૂર્જર રાજયમાં એટલા બધા ઢમૂળ બન્યા હતા કે તે પછી સૈકાઓ સુધી તો ખરા જ; પણ આજે પણ, જયારે હિંસાભીસતાને આજના ગુજરાતના / ગૂજરાતી શાસકો દ્વારા મધ્યયુગના વહેમ અને અંધશ્રધ્ધારૂપ ગણાવવામાં આવે છે અને મનમાંથી સૂગ કાઢી નાંખી વધુને વધુ હિંસા માટે પ્રોત્સાહન આપવામાં આવે છે ત્યારે પણ, હેમચન્દ્રાચાર્ય દ્વારા વવાયેલા દયા સંસ્કારના અંશો, ગૂજરાત-રાજસ્થાનના ભાગોમાં જોવા અનુભવવા મળે છે.
અને હેમચન્દ્રાચાર્યનું જીવન ? બ્રહ્મની પરમનૈષ્ઠિક સાધનાથી ભર્યું ભર્યું યોગમય અને તપોમય એમનું જીવન એમના કટ્ટા પ્રતિસ્પર્ધીઓને પણ સતત આદરઅહોભાવ પ્રેરતું હશે, એ નિ:સંદેહ બાબત છે. લલાટ પર તપની દીપ્તિ અને સત્ત્વની શ્રી એવી તો વિલસતી હશે કે એમને જોતાં શાતામાં છો ? એવા પ્રશ્ન પૂછતાં જીભ ન ઉપડે, ને અનાયાસે જ આગંતુકોના મોઢામાંથી તો વર્ષતે ? પુષ્ય વર્ધતે ? જ્ઞાન વર્ષને ? જેવા- આત્મનિષ્ઠ ઋષિને જ પૂછી શકાય તેવા પ્રશ્નો સરી પડતાં હશે. ને આ પરમસત્ત્વબળે જ તેમને અનાસકત, સમભાવી અને અસામાન્ય સામર્થ્યના સ્વામી બનાવ્યા હશે.
અને આના પરિણામે વિકસેલું એમનું પુણ્યબળ તો જુઓ ! બે બે રાજાઓ, ના, સમ્રાટો એમના ચરણે નમવામાં ને એમના આદેશો ઝીલીને પાળી બતાવવામાં પોતાનું સૌભાગ્ય સમજતા; પોતાનાં નામ સાથે આચાર્યનું નામ પણ જોડાય તેવી તકને વધાવવામાં ગૌરવ અનુભવતા. કદાચ આ રીતે જ હૈમ શબ્દાનુશાસન સિધ્ધરાજ અને હેમાચાર્યનાં નામોના સંયોજન વડે “સિદ્ધહેમ શબ્દાનુશાસન તેરીકે નિર્માયું હશે. અને એથી આગળ વધીને, કુમારપાળે તો પરદુઃખભંજન વીર વિક્રમનું જગતને અનુણી / દુ:ખમુક્ત કરવાનું અપાર્થિવ સ્વપ્ન રચ્યું-સેવ્યું અને એ દિશામાં પોતાનું સઘળુંયે ન્યોચ્છાવર કરી દઈ, પોતાના નામનો સંવત પણ પ્રવર્તાવ્યો. એમાં પણ તેણે કમાલ કરી ! પોતાના ગુરુ હેમાચાર્યનું નામ તો અનિવાર્ય હતું જ તેને માટે, પણ તેની સાથે સાથે, પોતાની હત્યા કરવાનો સતત પ્રયત્ન કરનાર અને પોતાને દાયકાઓ સુધી રાન રાન અને પાન પાન રઝળાવનાર, પોતાના કાકા અને પુરોગામી રાજા સિધ્ધરાજનું , હું પણ નામ તેણે એ સંવમાં સાંકળીને પોતાની ગુરુપ્રીતિનો તથા ઉદારતાનો અદ્ભુત .