Gujaratioe Hindi Sahityama Aapel Falo

Author(s): Dahyabhai Pitambardas Derasari
Publisher: Gujarat Varnacular Society Ahmedabad

Page 23

૧૬
પેાતાની સાહિત્ય છટા બતાવવાનો યત્ન ન કરતાં અલંકારને વિષય સમજાવવાને ભારે શ્રમ ઉઠાવ્યે છે. આમ હાવાથી અલંકાર શાસ્ત્રના અભ્યાસીને આ ગ્રંથ પરાપકારી છે. એમાં અલંકારનું સઘળું સ્વરૂપ સમજાય એમ ઉદાહરણ રૂપે ગદ્યમાં સારી સમજણ આપી છે. એમાં કવિયાએ માત્ર પેાતાની કવિતામાંથી જ ઉદાહરણા ન આપતાં ખીજા જૂના પ્રસિદ્ધ કવિયેાની કવિતામાંથી પણ ઉદાહરણા આપ્યાં છે. આથી ઉદાહરણને અંગે આ ગ્રંથ બહુજ ચઢિયાતા છે. આ બન્ને કવિની કવિતા બહુ મનેાહર થતી હતી. એમની ભાષા મધુર અને ગંભીર ભાથી ભરપૂર છે. એમની કાવ્યસુધાના ઘેાડા ઘુંટડા રજુ કરીશું.
है सदा बिकसित बिमल घरे बास मृदु मंजु । उपज्यो नहिँ पुनि पंक ते प्यारी तव मुख कंजु ॥
આમની કવિતામાં અનુગ્રાસે પણ સારા છે. એમની કવિતા પણ બહુ ઉત્કૃષ્ટ છે. આ ગ્રંથમાં આ બે વિયેાના બનાવેલા છંદો અલગ અલગ છે. અને કવિતા પેાતાના વિષય પરત્વે જુદી માલુમ ન પડે એવી છે.
બન્ને ઉંચી શ્રેણીના કવિયેા હતા. મહારાણા જગતસિદ્ધ સિવાય આ ગ્રંથમાં ખીયે મહાન વ્યક્તિઓનાં નામ માલમ પડે છે, જેવાં કે ઉદ્દાતચંદ, પ્રતાપસિંહ, જખાન અને ખાનખાના, પેાતાના ઉદાહરા એમણે ચુવાળીસ કવિયેાની કવિતામાંથી લીધાં છે. એ કવિયેાના નામ આ પ્રમાણે છે:
-
૧
૯
૪
જસવંતસિંહ ( ભાષાભૂષણમાંથી ), સેનાપતી, કેશવદાસ, ભાલભગવતસિ ંહ, ગ ંગ, બિહારીલાલ, મુકું દલાલ, બદન, સિરામણી, સુખદેવ, ચાતુર, સુરતમિશ્ર, નીલકંઠ, મોરન, રામકૃષ્ણ,આલમ,
ભદ્ર,
२०
૧૮ ૧૯
૨૧ ૨૨
૨૩ ૨૪
૨૫
२५
દેવી, દાસ, ધારી, કૃષ્ણદંડી, દેવ કાલિદાસ, દિનેશ, વીઠલરામ, અનીસ,