________________
નિવાસપા પ્રાચિત ધ. aધુ હોય તે છેવાથી માન ભંગ થઈશું એમ ધારીને, ગધા પુછ પકડયું તે પકડ્યું જ, એ કહેવત પ્રમાણે પોતાના વિચારને સુધારવા પ્રયત્ન કરે નહિ અને એવા વિચારોને સુધારીને સત્ય વિચારજે ગ્રહણ કરે નહિ, તેમને માટે શું કહેવું છે કલ્પી શકાતું નથી. ઈશ્વરને સુષ્ટિ કરતા કહેવામાં તેના ઉપૂર મેટા મેટા દેશે, જેવા કે અગ્રાવ, અનિત્ય, સર્વશકિત વગરના, પાણી, નિર્દય, ક્રોડા ને તમાશામાં મગ્ન રહેનાર ધગેરે દે, (પરમેશ્વરને આરોપણ કરવામાં આપણે કારણભૂત થઇએ છીએ, એ ભૂલવું નથી જોઈતુ. પરમેશ્વર છે એ જનો ના નથી પાડતા અને પરમેશ્વરમાં સર્વશકિતઓ છે એ પણ ના નથી પાડતા, પણ ઈશ્વરને દોષવાન ગણાવવામાં જનો ના પાડે છે. તેઓ તે ઇશ્વરને સર્વા, દયાળુ, વીર્યવાન, સર્વ કિતમાન, હાશ્યરહિત, રતિ અને અરતિ બંનેથી રહિત, નિદ્રા, શક, કામ, મિથ્યાત્વ અને રાગ, ષ ઈત્યાદિ રહિત માને છે. જેને પરમેશ્વર કહીએ, જેને સર્વથી મે કહીએ, અને જેને આપણે માન આપીએ, તે રાયફ્રંષવાળા કેમ હોઈ શકે?
આ વિચારોને પ્રખ્યાત વેદાંતી મરહુમ પ્રોફેસર મણીલાલ બાબુભાઈ પણ ટેકે આપે છે. તે જણાવે છે કે
વિકલ્પતિ, મનુષ્યત્પતિ, ધર્મોત્પતિ, એ સલ અનાદિ છે, વિચારમાં ઉતરે તેવાં નથી, છતાં, જયાં દેવતાઓ પણ જતાં ડરે, તેવા, એ વિકટ વિચારના ગ્રહણમાં, ઘણુ મૂખીએ માથાં માર્યા છે, તે લડી મુવા છે. કઈ વસ્તુને અનાદિ કહેવાથી કાંઈ હાની થતી નથી. તે વસ્તુ કેમ થઈ એ -લે ન સમજાય, પણ તે હાલ કેમ ચાલે છે. અત્ તેનાં પૂર્વ પર સ્વરૂપ વિચારતાં, તેના અવભાવના નિયમ કળા છે, એ, અને તેમાંથી શું પૂળ પમાય તેમ છે એ, આ છે યાને સમજી શકાય તે બહુ છે અ
ને
જે નદી, પર્વત, સમ, આકાશ, ગ્રહ, ઉપગ્રહ, તાશ, આદિએ
* જુઓ સિદ્ધાન્તસાર પાનું 1.
