________________
નિયાનો સૌથી પ્રાચિન ધભ.
બંધ તવ.
"બંધ એટલે બંધન, એટલે કે જીવ અને કર્મ પુલને દુધ અને પાણી જેવો જે સંબંધ, તે બંધ કહેવાય છે. બંધ શબ્દ સંધીવાન વાચક છે. જેમ કેદી કેદખાનામાં પરતંત્ર છે અને સ્વતંત્ર નથી, તેમ આ ભા જ્ઞાનાવરણીયાદિ કર્મની બેડીમાં બંધાવાન થવાથી પરતંત્ર છે અને . સ્વતંત્ર નથી.
બંધના મૂળ ચાર હેતુ છે –
૧ પ્રકૃતિ બંધ, ૨ સ્થિતિ બંધ, કે અનુભાગ બંધ, ૪ પ્રદેશ બંધ. પ્રકૃતિ બંધ,
મૂળ પ્રકૃતિ આઠ છે (૧) જ્ઞાનાવરણ જ્ઞાનનું આચ્છાદન, (ર) દર્શન વરણી-સામાન્ય બેધ, ચક્ષુ વગેરેનું આચ્છાદાન (૩) વેદની કર્મ-સુખ દુઃખ ભોગવવું તે. (૪) મેહ (૫) આયુકર્મ (૬) નામ કર્મ શુભ અશુભ ગતિમાં આત્માને નમાવે તે. (૭) ગોત્ર-જેથી ઉદયાન આત્મા ઊંચ નાચ ગેત્રમાં ઉપને તે (૮) અંતરાય, દાન, લાભ, વગેરે જીવને નહિ મળવા દે તે આઠ કર્મ આત્મા સાથે દુધને પાણી માફક બંધાય, તેને પ્રિકૃતિબંધ કહે છે. ૨ સ્થિતિ બંધ
પ્રકૃતિની સ્થિતિ આત્મા સાથે, આટલા વખત સુધી રહી, પછી નહિ રહે, એવું જે થાય તે સ્થિતિબંધ કહેવાય છે ૩ રસબંધ.
આઠ પ્રકૃતિઓમાં જુદા જુદા રસ જે કરે, તે રસબંધ કહેવાય છે. ૪ પ્રદેશબંધ
કર્મ પ્રદેશનું પ્રમાણને, જેમકે આ પ્રકૃતિમાં આટલાં પરમાણું છે, બીજી પ્રકૃતિમાં આટલા પરમાણું છે, વગેરે પરમાણુઓને જે આત્મા સાથે સંબંધ તે પ્રદેશબંધ કહેવાય છે.
