________________
ધકે
-પ્રકરણ ૩ જુ. પણ અગ્રેજોની મહા વિજતા તાં-અંગ્રેજો સુધારાવધારામાં ઘણું આગળ વધ્યા છતાં અને અંગ્રેજો મોટી શોધખાળો કરવામાં મહા હોંશીયાર છતાં, એટલું તો કહીજ શકાશે કે, સંસારના સુખ માટે તેઓની શેષો જેટલી ઉપયોગી જણાઈ છે, તેટલી જ તે આત્મિક સુખ માટે ઉપયોગી જણાઈ નથી. જે ફિલસુફી હજારો વર્ષ થયાં જેનોમાં અને હિંદુઓમાં જાણીતી છે તે સંબંધમાં તેઓ તદન અજાણ છે. પ્રોફેસર બેસ નામના કલકત્તાના એક પ્રોફેસરે હમણું થોડાક માસ ઉપરજ એવું સાબીત કરી આપ્યું છે કે ધાતુમાં પણ જીવ છે. આ બાબત સુધરેલી દુનિયામાં એક નવીન શોધ તરીકે ગણાઈ છે પણ જૈનો તેજ વાત હજારો વર્ષ થયાં માનતા આવ્યા છે. સ્થાવર જેમાં જૈન શાસ્ત્રાએ સોનું, રૂપું, ત્રાંબુ, કથાર, જસત, સીસું અને લોઢું ગયું છે, અને તે બાબત દરેક જૈન બાળકને નાનપણથી શીખવવામાં પણ આવે છે, છે ઍક આ રીતે છે
फलिह मणि रयण विदुम, हिंगुल हरियाल मणसिल रसिंदा ॥ कणगाई धाउ सेंढी, જગ માળે ય ઘના
| ( જીવ વિચાર–ક ત્રીજો) વળી વનસ્પતિમાં પણ છવ છે એમ જૈન શાસ્ત્રાકારે સાબીત કરે છે. તેઓ જણાવે છે કે જેમ માણસનું શરીર, બાલ્યાવસ્થા, તરણ વસ્થા અને વૃદ્ધાવસ્થા, એ ત્રણ અવસ્થામાં પસાર થાય છે, તેમજ વનસ્પતિને પણ જોવામાં આવે છે. વળી જેમ હાથ, પગ વગેરેથી મનુઆને દેહ વૃદ્ધિ પામે છે, તેમ શાખા વગેરે અવયવોથી ઝાડની પણ દિધ થાય છે, જેમ મનુષ્પાદિક પ્રાણીઓમાં જાતિ અને નિદ્ધાવસ્થા નજરે પડે છે તેમ પુઆડ, તથા આમલી વગેરે વૃક્ષા ચવિસક અને સૂર્યવિકસિંકાદિક કમળ, અને અંબાડી પુષ્પાદિકમાં નિદ્રા તથા જાગૃતિ આદિક અવસ્થા દીઠામાં આવે છે, વળી લાભ
