________________
૧છે ખી બીજે-પ્રકરણ ૩ જુ.” ચતુરિંદ્રિય
૨૦૦૦૦ પદ્રિતિયેંચ છો નારકીના જીવો
દેવેની . મનુષ્ય
૪૦૦૦૦૦ ૪૦૦૦૦
૧૪૦૦૦૦૦
કુલે.. ૮૪૦૦૦૦૦. જીવ વિષે જો કોઈ પણ શાસ્ત્રમાં ઘણી જ ઉંડી સમજ આપી હેય, તો તે મુખ્ય કરીને જન શાઅજ છે, એમ આ ઉપરથી જણાશે જીવ વિષે જૈન શાસ્ત્રમાં ઘણાજ ઉમદા વિચારો નજરે પડે છે ને તે દરેક વિદ્વાને વાંચવા અને અભ્યાસ કરવા યોગ્ય છે.
પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ, વાયુ અને વનસ્પતિમાં જીવ છે, એમ
માનવાનાં કારણો.
એ ઉંડા વિચારના ગેજ જીવ વિષેના જૈન શાસ્ત્રના વિચારે અતિ મનન કરવા ગ્ય છે. ઘણાકો બેદ્રિ, તેં એંતિ, આદિ છવામાં જીવ માનવા હા પાડે છે પણ પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ વગેરેમાં જીવ માનવા ના પાડે છે, અને તેનું કારણ એ જણાવે છે, કે જીવનું કોઈ પણ ચિન્હ તેમાં જોવામાં નથી આવતું, તેથી પૃથ્વી આદિમાં જીવ છે. એમ માની શકાતું નથી. એ સંબંધમાં વધુ લખાણ નહિ કરતાં જેના શાસ્ત્ર શું કહે છે, તે ટુંકમાં તપાસીશું. - (૧) પૃથ્વી-અગર જે કે પૃથ્વી વગેરેમાં પ્રગટ રીતે એવું કોઈ પણ ચિન્હ નથી, કે જેથી જીવ સિદ્ધ થાય, પણ અવ્યક્ત રૂપે તો એવુ ચિન્હ છેજ. જેમ નિશાથી મુછત થયેલા છવામાં આવ્યકત લિંગ થઈ જવા છતાં જીવપણું છે, તેમજ પૃથ્વી આદિમાં પણ જીવ પણ છે.
