________________
ધર્મબંધ-ચંથમાળા : ૪૮ : બર જાણનારે હાય, મધ્યસ્થ એટલે રાગ અને દ્વેષની મંદ પરિણતિવાળે હેય, અર્થાત્ કદાગ્રહી ન હોય, દેશકાલજ્ઞ એટલે જુદા જુદા દેશેના રીતરિવાજ અને જુદા જુદા સમયની લોકમાનસ પર પડી રહેલી અસરેને જ્ઞાતા હોય અને શુદ્ધપ્રરૂપક એટલે શાસ્ત્રોમાં જણાવ્યા મુજબની શુદ્ધ ધર્મદેશના દેતા હોય તે પારમાર્થિક જ્ઞાનને દાતા થઈ શકે છે.”
શ્રીમદ્ ભાગવતના એકાદશ સ્કંધના ત્રીજા અધ્યાયમાં કહ્યું છે કે
"तस्माद् गुरुं प्रपद्येत, जिज्ञासुः श्रेय उत्तमम् ।
शाब्दे परे च निष्णातं, बनण्युपशमाश्रयम् ॥"
ઉત્તમ પ્રતિનું કલ્યાણ કેમ થાય? તે જાણવાની ઈચ્છાવાળા પુરુષે શાસ્ત્રનિપુણ, અનુભવી અને આત્મશાંતિમાં લીન એવા ગુરુની સમીપે જવું, કારણ કે એવા ગુરુ જ સાચું જ્ઞાન આપી શકે છે.” (૨૦) પારમાર્થિક જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવાનાં પગથિયાં
જૈન શાસ્ત્રકારોના અભિપ્રાયથી પારમાર્થિક જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવાનાં પગથિયાં પાંચ છેઃ વાચના, પ્રચ્છના, પરાવર્તન, અનુપ્રેક્ષા અને ધર્મકથા. તેમાં ગુરુ આગળથી વિનયપૂર્વક શાસ્ત્રપાઠ અને તેના અર્થો ગ્રહણ કરવા તે વાચના છે. તે શાસ્ત્રપાઠ અને તેના અર્થો પરથી ઉપસ્થિત થતા મુદ્દાઓ પર પ્રશ્નો કરી ગ્ય સમાધાન મેળવવું તે પ્રચ્છના છે. એ રીતે વાચના અને પ્રચ્છના દ્વારા પ્રાપ્ત કરેલા જ્ઞાનની વારંવાર
