________________
ધમધ-ચથમાળા : ૬૬ કે.
પુષ્પ સ્થળમાંથી મતી પ્રાપ્ત થતાં નથી અને દરેક વનમાં ચંદનનાં વૃક્ષે હતાં નથી. તે જ રીતે જગતમાં સર્વત્ર સાધુજને હતા નથી, પરંતુ કેઈક જ સ્થળે હોય છે અને પુણ્યના પ્રકર્ષથી જ તેમના દર્શન-સહવાસ-ઉપદેશને લાભ મળે છે.”
સુપાત્રને વિષે કરુણબુદ્ધિ રાખવાથી એટલે કે તેમને બિચારા–બાપડા માનીને દાન દેવાથી દોષના ભાગી બનાય છે. કહ્યું છે કે–
" अनुकम्पाऽनुकम्पे स्याद्, भक्तिः पात्रे तु सङ्गता । ___ अन्यथाधीस्तु यातृणा--मतिचारप्रसञ्जिका ॥"
અનુકંપા કરવા યોગ્યને વિષે અનુકંપા કરવી અને પાત્રને વિષે ભક્તિ કરવી. તેથી અન્ય રીતે વર્તતાં એટલે અપાત્રને વિષે કરુણાબુદ્ધિ રાખતાં અતિચારને પ્રસંગ આવી પડે છે.” (૩૧) અનુકંપાદાન. | દીન-દુઃખીને સહાય કરવા નિમિત્ત જે.કંઈ દાન કરવું તે અનુકંપા દાન કહેવાય છે. તેમાં પાત્રાપાત્રની વિચારણા કરવાની નથી. કહ્યું છે કે
“ હું મોક્ષ યાને, પત્રાપાત્રવિવાર
दयादानं तु सर्वज्ञैः, कुत्रापि न निषिध्यते ॥" મેક્ષના હેતુથી જે દાન દેવાનું છે તેમાં પાત્રાપાત્રની વિચારણા કરવી ઘટે છે, પણ જે દાન દયા, કરુણુ કે અનુકંપાબુદ્ધિથી દેવાનું છે, તેમાં પાત્રાપાત્રની વિચારણું કરવાની
