________________
દસ :
: ૪૯ :
ઢતાં શીખો
આવૃત્તિ કરવી તે પરાવર્તના છે અને તેના પર ઊંડું ચિંતન કરવું તે અનુપ્રેક્ષા છે. તથા એ રીતે પ્રાપ્ત કરેલા જ્ઞાનનું અધિકારી આત્માઓને દાન કરવુ તે ધર્મસ્થા છે.
વેદાંતી મહાત્માઓએ પારમાર્થિક જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ માટે ત્રણ પગથિયાં બતાવ્યાં છે: શ્રવણુ, મનન અને નિદિધ્યાસન તેમાં એકાગ્ર ચિત્ત ગુરુના ઉપદેશ સાંભળવા તે શ્રવણુ છે, તેના પરવાર વાર વિચાર કરવા તે મનન છે અને તેનું ઊંડું ચિંતન કરવું કે તેમાં તદાકાર થવું તે નિક્રિયાસન છે.
ઉપરના પાંચ પગથિયાનેા અને આ ત્રણ પગથિયાના સાર એક જ છે કે-મુમુક્ષુ આત્માએ સત્યપ્રાપ્તિની પરમ જિજ્ઞાસાથી ગુરુ પાસે જવું અને તેમની પાસેથી ધર્માંપદેશ શ્રવણુ કરવા કે શાસ્ત્રપાઠ અને તેના અર્ધાં ગ્રહણ કરવા અને એ ગ્રહણ કરેલા ઉપદેશ કે શાસ્ત્રપાઠ અને તેના અર્થાં પર જરૂર લાગે તે પ્રશ્નો કરીને સમાધાન મેળવવું અને તેના પર વાર વાર વિચાર કરીને તેની ઉપર્યુક્તતા મનમાં ઠસાવવી; તથા તે પ્રમાણે વર્તવાના પ્રબળ પુરુષાર્થ કરવા; તા જ પારમાર્થિક જ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય છે અને તેનાં મધુર લ તરીકે જીવનમુક્તદશાનેા અનુભવ કરી શકાય છે.
આ મહર્ષિ આના એ આખરી નિણૅય છે કે-પારમાર્થિક જ્ઞાન વિના ભયાનક ભવપરપરાના અત આવી શકતા નથી કે જેના લીધે પ્રાણીઓને જન્મ, મરણુ અને જરાની અકથ્ય વેદનાએ અનુભવવી પડે છે. અને તે જ કારણે તેમણે પ્રચંડ
