________________
પાસે આવ્યા. સલામ કરીને કહ્યું, “સા'બ, ખાના તૈયાર હે !” પછી એક ડગલું પાછળ હઠી ફરી સલામ કરી એબાઉટ ટર્ન કરીને મેસમાં દાખલ થઈ ગયો. લશ્કરમાં બધા સૈનિકોનાં અને ઓફિસરોનાં પેટ પાતળાં હોય છે અને હોવાં જોઈએ. પરંતુ મેસ હવાલદારનું પેટ સામાન્ય રીતે મોટું થઈ જાય છે, કારણ કે એમને મરજી મુજબ નિરાંતે ખાવાનું મળે, વિવિધ વાનગીઓ મળે, શીળી છાયામાં કામકરવાનું મળે અને જમ્યા પછી પૂરતો આરામ મળે.
ડાઈનિંગ હૉલમાં ઓફિસરોએ ટેબલની આસપાસ ક્યાં બેસવું એનો ચાર્ટ એન્ટિરૂમમાં મૂકવામાં આવ્યો હતો. ડાઇનિંગ હોલમાં પ્રવેશી પોતે જમણી બાજુ જવાનું છે કે ડાબી બાજુ તેની ગણતરી કરી લેવાની. પોતાની ખુરશી ક્યાં છે અને પોતાની જમણી તથા ડાબી બાજુ કયા કયા ઑફિસરો છે તે મનમાં નોંધી લેવાનું. બધા જ ઑફિસરોએ ચાર્ટમાં જોઈ લીધું હતું કે પોતે ક્યાં બેસવાનું છે. ચાલીસથી વધુ ઓફિસરો હતા. ડાઇનિંગ હોલનું ફ્લોરિંગ લાકડાનું હતું. પરંતુ હૉલમાં જતાં બૂટનો કે ખુરશી ખસેડવાનો જરા પણ અવાજ ન આવવો જોઈએ. પોતાની ખુરશી સુધી પહોંચવામાં મોડું થાય કે કોઈને પોતાની ખુરશી શોધવામાં ફાંફાં મારવાં પડે તો પાછળથી કર્નલનો કે મેસ ઓફિસરનો ઠપકો મળે જ.
ઍસ ટેબલ ઉપર અમે બધા ગોઠવાયા. ઘણું લાંબું ટેબલ હતું. બ્રિગેડિયરની બેય બાજુ નવ નવ ઓફિસરો હતા. એમની સામેની હારમાં વચમાં કર્નલ પ્રેમચંદ હતા. હું સાવ જુનિયર હતો. છતાં ક્રમાનુસાર બેસતાં બ્રિગેડિયરથી ચોથે નંબરે બેઠો હતો.
ભોજન પીરસવાનું ચાલુ થયું. પહેલો કોર્સ આવ્યો. રેજિમેન્ટનું બેન્ડ પણ આ ડિનર નાઇટ માટે આવી ગયું હતું. બ્રિગેડિયરની આજ્ઞા લઈ બેન્ડ-માસ્ટરે બેન્ડ વગાડવાનું ચાલુ કર્યું. એમાં મુખ્યત્વે બેગપાઈપ વગાડનારા હતા. તેઓ લાંબા શ્વાસ લેતા જાય, ગાલમાં હવા ભરતા જાય, બેગ-પાઇપ ફુલાવીને એના કાણા ઉપર રાખેલી આંગળીઓનાં ટેરવાં ઊંચાનીચાં કરી મધુર અવાજ કાઢતા જાય. મિલિટરીનું બેન્ડ હોય એટલે પછી પૂછવાનું જ શું ? બેન્ડ-માસ્ટર સુબેદાર હતા. ડિનરના બીજા કોર્સ સુધી તેઓ પાઈપ વગાડતા ગયા અને ડિનર ટેબલની ફરતે તેઓ બધા તાલબદ્ધ રીતે રાઉન્ડ મારતા ગયા.
બેન્ડના મધુર ધ્વનિથી સૌએ પ્રસન્નતા અનુભવી. બ્રિગેડિયરે સુબેદારને કહ્યું, “શાબાશ, શાબાશ, બહોત અચ્છા...બહોત અચ્છા!' પછી એમણે ઈશારો કર્યો એટલે સુબેદાર બ્રિગેડિયર પાસે આવીને સલામ ભરીને ઊભા રહ્યા. તે વખતે એક બેરર રિવાજ પ્રમાણે રમ (Rum) નામના દારૂની એક બોટલ લઈ આવ્યો. તેમાંથી
બ્રિગેડિયર દારૂવાલા
૨૩૫
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
