________________
(૧) શ્રી આચારાંગ સૂત્ર આત્માથી પરમાત્મા સુધીની યાત્રાનું માર્ગદર્શના
ભગવાનના આત્મજ્ઞાનમાંથી પ્રગટ થયેલું કેવલજ્ઞાન અને કેવળજ્ઞાનમાંથી પ્રગટ થયેલા રહસ્યો આગમમાં દર્શમાન થાય છે. ભગવાન મહાવીરે સાડાબાર વર્ષની ઉત્કૃષ્ઠ તપસાધનાથી પોતાના મન, વચન અને કાયા પર પૂર્ણપણે નિગ્રહ કરી આત્મસિદ્ધિ દ્વારા જે કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું અને તે કેવળજ્ઞાન દ્વારા જે રહસ્યો અનુભવ્યાં, પ્રગટ્યાં અને જગતજીવોને જે દુઃખી થતા જોયા તેથી તેના મુખમાંથી સહજતાથી ભવ્ય જીવોના કલ્યાણ અને શ્રેયનો માર્ગ પ્રગટ થયો તેમાંનું પ્રથમ જે આગમ પ્રગટ થયું તે શ્રી આચારાંગ સૂત્ર.
કેવળ જ્ઞાનની શાન અવસ્થામાં ભગવાને સર્વ જીવોના કલ્યાણ માટે ઉપદેશ આપવાની શરૂઆત કરી તેનો સર્વ પ્રથમ ઉપદેશ શ્રી આચારાંગ સૂત્ર દ્વારા આપ્યો. આત્માની ઓળખ અને હું આત્માથી ભિન્ન છું તેવા પ્રકારની આત્મદશા પર ભગવાને આચારાંગ સૂત્રમાં વર્ણન કર્યું છે. આત્માના વિષય પર જેમને ઊંડાણપૂર્વક જ્ઞાનપ્રાપ્તિ કરવી હોય, તેને માટે આચારાંગ સૂત્ર ઉપકારક બને છે. આ સૂત્રમાં માનવીય વૃત્તિઓ તે વૃત્તિઓને કારણે જાગતો સંસાર અને તે વૃત્તિઓથી કેવી રીતે મુક્ત થવું તેના પર ભગવાન મહાવીરનું માર્ગદર્શન છે, સૂત્રમાં નવ અધ્યયનો છે. જેમને આત્મજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવું છે, સંસારથી મુક્ત થઈ જે સાધકદશાનો સ્વીકાર કરવો છે, તે સાધકદશાની જીવનચર્યા કેવા પ્રકારની હોવી જોઈએ તેના ઉપર અત્યંત ઉપકારક નિર્દેશ આપ્યો છે. આચારંગ સૂત્ર વાંચનાર વ્યક્તિને પોતાના આત્મા પ્રતિ જાગૃત દશા પ્રગટાવવાનો પુરુષાર્થ કરવાની પ્રેરણા મળે છે. આમ આચારંગ સૂત્ર ભગવાન મહાવીરે આપેલી દેશનામાં સર્વપ્રથમ છે અને તે જ સર્વ જ્ઞાનનું મૂળ છે.
આત્મજ્ઞાન પામ્યા વગર જગતનું કોઈ પણ જ્ઞાન અજ્ઞાન ગણાય છે. માટે આત્મજ્ઞાન પામવાના ઈચ્છુક સાધકોએ આચારાંગ સૂત્રનો ઊંડાણપૂર્વક અભ્યાસ કરવો જોઈએ.
આત્માને આત્મા વડે પામવા આત્મા જે આચરે તે આચારાંગ. આ સૂત્રનાં ૭ અન્ય નામો પણ વૃત્તિકાર દર્શાવે છે. આચારાંગ એ સાધુ-સાધ્વીના : આગમ=
(૯)
-
