________________
(૭) શ્રી ઉપાસકદશાંગ સૂત્ર
દશ શ્રેષ્ઠ શ્રાવકોની શ્રાવકચર્ચાનું વર્ણન
ભગવાન મહાવીરના શ્રેષ્ઠતમ દશ શ્રાવકોની જીવનશૈલીનું વર્ણન આ આગમમાં છે. આત્મજ્ઞાનમાં આગળ વધતા શ્રાવકો માટે બે માર્ગ હોય છે. આ સંસારમાં રહીને સાધના કરવાનો માર્ગ અને સાધુજીવનનો સ્વીકાર કરવાનો.
સંસારમાં રહીને ઉત્કૃષ્ટ જીવન જીવનાર દસ શ્રાવકોનું વર્ણન આ આગમમાં આવે છે. સંસારમાં રહીને સાધના, ત્યાગ કરી રીતે કરી શકાય, ભગવાન મહાવીરના ઉપાસકો કેવા દઢધર્મી હતા, કેવા પ્રિયધર્મી હતા, ધર્મ પ્રત્યે રોમરોમમાં કેવા પ્રકારની શ્રદ્ધા ધરાવતા હતા તેનું વર્ણન આ આગમમાં આવે છે.
શ્રાવકોની જીવનશૈલીમાં તેમની વ્યાપારની પદ્ધતિ કેવા પ્રકારની હતી, તેનાં રોકાણોની પદ્ધતિ કેવા પ્રકારની હતી, કયા ક્ષેત્રમાં તેનું રોકાણ હતું, તેની આવક કયા પ્રકારની હતી. ભગવાન મહાવીરના શ્રાવકો ન્યાયપૂર્વકના સાધનો દ્વારા આવક કરતાં જેને ન્યાયસંપન્ન વૈભવ કહેવાતો અને આવકનો વ્યય સદ્વ્યય કેવા પ્રકારનો હતો તેનું વર્ણન પણ આ સૂત્રમાં છે.
ભગવાન મહાવીરે પોતાના શ્રાવકોની ગોપાલનની પ્રવૃત્તિ આ જ આગમમાં બતાવી છે. કારણ કે ભગવાન મહાવીરના શ્રાવકો પાસે ૨૦થી ૨૫ હજાર ગાયો હતી. ભગવાન મહાવીરે ગાયને ઉત્તમ લક્ષ્મીનું પ્રતીક છે અને ઉત્તમ લક્ષ્મીનું કારણ છે તેનું રહસ્ય આ જ આગમમાં બતાવેલ છે.
જેના ઘરમાં ગાય છે ત્યાં આસુરી સંપિત્તનું આગમન નથી થતું તે આ જ સૂત્ર દ્વારા ફલિત થાય છે.
ભગવાન મહાવીરે ઉપાસકોની જીવનવ્યવસ્થામાં પત્ની, માતા અને પુત્રોનું સ્થાન કેવું હોય છે અને વાનપ્રસ્થ આશ્રમ-કેવા પ્રકારનો હોય તે આ સૂત્રમાં બતાવ્યું છે.
જે સંસારમાં રહીને ભગવાન મહાવીરના ધર્મની ઉપાસના કરી આત્મકલ્યાણ કરવા માગે છે તેમના માટે ઉપાસકદશાંગ સૂત્રનું અધ્યયન અત્યંત હીતકારક છે. ભગવાન મહાવીરે પોતાના શ્રાવકોનું પોતાના મુખેથી વર્ણન કરી શ્રાવકોને પોતાના હૃદયમાં સ્થાન આપ્યું છે તે ઉપાસક દશાંગ સૂત્રથી પ્રગટ થાય છે.
****
આગમ
૨૭
