________________
ચોથું છેદસૂત્ર શ્રી વ્યવહારસૂત્ર
સાધુ-સાધ્વી, શ્રાવકો અને પરિવાર વચ્ચે સંવાદનું સર્જન કરાવતું શાસ્ત્ર
જ્યાં એક છે ત્યાં વૈરાગ્ય છે તથા અનેક છે ત્યાં વ્યવહાર છે. અનેક હોય તો અનેકોની વચ્ચે કોમ્બીનેશન લેવડદેવડ હોય, અનેકોની વચ્ચે
વ્યવહારો ચાલતા હોય છે.
ભગવાને પોતાના સાધકોની વચ્ચે બે, સાધકો ભેગા મળે, બે શ્રાવકો કે બે આચાર્યો ભેગા મળે કે બે ગુરુ-શિષ્ય મળે, કોઈ પણ બે મળવા પર કેવા પ્રકારે એકબીજા વચ્ચે વહેવાર કરવો જોઈએ, તે વ્યવહાર સૂત્રમાં બતાવેલ છે.
ભગવાનને ખબર હતી કે જ્યાં એક છે ત્યાં શાંતિ છે અને અનેક છે ત્યાં અનેક પ્રકારની અશાંતિનાં કારણો હોય છે. તો અનેક પ્રકારની અશાંતિઓ સર્જાય નહીં અને વ્યવસ્થાઓ સર્જાય અને જે વ્યવસ્થાઓને કારણે વિવાદો ન થાય તેવી વ્યવસ્થા સર્જવાના ઉપાયો, ભગવાન મહાવીરે આ વ્યવહાર સૂત્રમાં નિરુપણ કર્યા છે.
-
જેમને જીવનવ્યવસ્થામાં ઊંડાણપૂર્વકનું જ્ઞાન જોઈતું હોય તેમને માટે વ્યવહારસૂત્ર વાંચન યોગ્ય છે, પરંતુ આ પણ છેદસૂત્ર હોવાને કારણે શ્રાવકો માટે વાંચન યોગ્ય નથી. ઉચ્ચ કક્ષાના સાધકો જ આનું વાંચન કરી શકે છે. વ્યવહાર સૂત્રમાંથી ઉત્તમ કક્ષાના દૃષ્ટિબિંદુ મળે છે. પરિવાર વચ્ચે પ્રેમ, શાંતિ, સંવાદ કેમ સર્જાય તેના ઉત્તમ ઉપાયો વ્યવહાર સૂત્રમાં છે. વ્યવહાર સૂત્રમાં એવા દૃષ્ટિબિંદ મળે છે જે આપણી પારિવારિક, સામાજિક અને સામુદાયિક સુમેળતાનું સર્જન રે છે. વહેવાર સૂત્ર સુમેળતા સર્જન કરવાનું શાસ્ત્ર છે. છેદસૂત્ર હોવાને કારણે સામાન્ય સાધકો માટે વાંચવા યોગ્ય નથી.
*
****
જ્ઞાન ઃ શુધ્ધિપૂર્વકની બુધ્ધિનો વૈભવ
આગમ
૭૫
