________________
છઠું અને સાતમું શ્રી ચંદ્રપ્રજ્ઞપ્તિ અને સૂર્ય પ્રશપ્તિ સૂત્ર
ગણિત અને જ્યોતિષ વિષયક વર્ણનો
ભગવાન મહાવીરની વહેતી ઉપદેશધારામાં ભગવાન મહાવીરે જે આગમમાં જ્યોતિષ વિષયક વાત કરી છે તે આગમને શ્રી સૂર્યપ્રજ્ઞપ્તિ અને ચંદ્રપ્રજ્ઞપ્તિ કહે છે.
ચંદ્રની ગતિ, ચંદ્રના વલયો, ચંદ્રની દિશા, ચંદ્રના ગ્રહનું માપ આદિ અનેક વર્ણનો આ આગમમાં આવેલાં છે. સૂર્યનું વર્ણન, ગતિ, ગરમીની વધઘટ વિગેરે ચંદ્ર અને સૂર્ય પર વિશેષ વર્ણન આવ છે.
ચંદ્ર અને સૂર્ય બન્નેની સાઈઝ, બન્નેની ગતિ કરવાના માપદંડ આ આગમમાં આવે છે.
ચંદ્ર અને સૂર્યપન્નતિમાં સૂર્યગ્રહણનું વર્ણન કરેલ છે. આ સૂત્રમાં ભગવાન મહાવીરે ચંદ્ર અને સૂર્યના આધારે કેવા પ્રકારે વિશિષ્ટ આત્મશક્તિ પ્રાપ્ત કરી શકાય છે, તેનું નિરૂપણ કરેલ છે. આ આગમ જ્યોતિષ વિષયક ખજાનો છે.
જ્યારે આજના જ્યોતિષ વિષય સાથે જો ચંદ્ર અને સૂર્ય પ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્રનો મેળ કરવામાં આવે તો આજનું જ્યોતિષ સચોટ સાબિત થઈ શકે. દરેક ગ્રહો, નક્ષત્રો, ગતિ અને ચાલનું વર્ણન પણ આ જ આગમમાં કરવામાં આવેલ છે.
ચંદ્ર અને સૂર્યના અધિષ્ઠાયક દેવો કેવા પ્રકારની ગતિ કરાવે છે અને ચંદ્ર અને સૂર્યના ફરવાનાં કારણો આ આગમમાંથી મળે છે. જ્યોતિષ ખગોળ વિષયમાં રસ ધરાવતા જિજ્ઞાસુઓ માટે, ચંદ્ર સૂર્યપ્રજ્ઞપ્તિ આગમ અત્યંત ઉપકારક સાબિત થાય છે, પરંતુ આ આગમ વાંચવાની અનુજ્ઞા દરેક સાધકને મળતી નથી. ગુરુની અત્યંતપણે કૃપા અને અનુગ્રહ પ્રાપ્ત થાય ત્યાર પછી જ વાંચવાનો અધિકાર મળતો હોય છે. ચંદ્ર અને સૂર્યપ્રજ્ઞપ્તિ આગમ વિશેષરૂપે ગુરૂઆશા વિના વંચાય નહીં.
*
*
*
*
(૫૪
= આગમ
