________________
(૪) શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર અનેક પ્રકારના વિષયોના સમન્વયનું વિશિષ્ટ દૃષ્ટિબિંદુ
ભગવાન મહાવીરે પોતાની જે જ્ઞાનધારા વહાવી તેમાં ચોથું આગમ સમવાયંગ સૂત્ર છે.
અનેક પ્રકારના વિષયોનું સંકલન આ સૂત્રમાં આવે છે.
વિરોધી વિષયોનો સમન્વય કઈ રીતે કરવો તેના પર અનેક દૃષ્ટિબિંદુ ભગવાને સમવાયાંગ સૂત્રમાં આપેલાં છે
જગતની કોઈ પણ પરિસ્થિતિમાં કેવી રીતે સમતા રાખી શકાય તેના પર માર્ગદર્શન આપેલ છે.
એકથી અસંખ્યની સંખ્યા પર વિવિધ વિષયોનું વિવેચન કર્યું છે.
ભગવાન માને છે કે વાળ વિકારનું કારણ છે માટે ભગવાને વિકાર ઉપશમનનો સમય બતાવ્યો છે. તેવા સમયે “ગોલોમ”થી વધારે વાળ ન રાખી શકાય તેવી વૈજ્ઞાનિક વાત આ સૂત્રમાં કરી છે.
નક્ષત્ર તારા ગતિ જ્યોતિષની ચર્ચા કરી છે. . આ સૂત્રમાં સાધુ – સાધ્વીજીની વિહારચર્યાના કલ્પો બતાવ્યા છે.
સમવાયાંગ સૂત્ર ઠાણાંગ સૂત્રની જેમ એકથી અસંખ્ય સંખ્યાના વિષયોનો ભરપૂર ખજાનો છે.
સમવાયાંગ સૂત્રમાં જગતના અનેક વિષયોના દૃષ્ટિબિંદુને સ્પષ્ટ કરી આપણા પર પરમ ઉપકાર કર્યો છે.
દેવોનું જેટલા સાગરોપમનું આયુષ્ય હોય એટલા હજાર વર્ષે આહાર લે અને એટલા પખવાડિયે શ્વાસ લે.
ઓગણીસમા તીર્થંકર પરમાત્માએ રાજ્ય સ્વીકારી ભોગવી સંયમજીવન સ્વીકાર્યું છે તેનું વર્ણન છે. - વિજ્ઞાને એક સૂર્ય અને એક ચંદ્રની વાત કરી છે. ભગવાન કહે છે કે બે સૂર્ય છે અને બે ચંદ્ર છે. આજે આપણે જે સૂર્ય જોઈએ છીએ તે કાલે ન હોય પરંતુ કાલે બીજો સૂર્ય હોય અને પહેલા દિવસનો સૂર્ય પરમ દિવસે દેખાશે. વિજ્ઞાન માટે આ સંશોધનનો વિષય છે.
વૈજ્ઞાનિક દૃષ્ટિબિંદુ જાણવાની જિજ્ઞાસાવાળા સાધકોએ સમવાયાંગનો અભ્યાસ કરવો જોઈએ. ***
=આગમ = =
૧૮
