________________
બાર પ્રકારની હિંસાઓ
૧ ૨૧
ભેગી થઈ. તેને સવા રૂ.નો દંડ કર્યો પણ જેનું નામ “દંડ' તે ભરવા તે મજબૂર બન્યો. તેને જ્ઞાતિ-બહાર કરાયો. સંપત્તિના નશામાં તે જ્ઞાતિની સામે કોર્ટે ગયો. દસ વર્ષ સુધી લડ્યો. અંતે નામદાર કોર્ટને કહેવું પડ્યું કે, “તમારે સુખી રહેવું હોય તો જ્ઞાતિ સાથે સમાધાન કરી લો.” પેલા શ્રીમંતને તેમ કરવું પડયું. વહુને ઘરે બોલાવવી પડી. કન્યાનું જીવન ઊગરી ગયું. ફરી રોટીબેટી વ્યવહાર શરૂ થયો!
કોણ કહેશે કે આવા કાર્યો કરતી જ્ઞાતિ-વ્યવસ્થા ખરાબ હતી?
કાશ! એ વ્યવસ્થાજનક ભેદને ભેદભાવમાં ખપાવીને જ્ઞાતિપ્રથાને ખૂબ ધિક્કારીને આપણા દેશી અંગ્રેજો તેને ખતમ કરી દેવા માટે મેદાને પડ્યા છે! ખેર. એ તો જે બનવાનું હશે તે બનશે, પણ આ જ્ઞાતિઓનો નાશ કરીને તે લોકોએ કોંગ્રેસ, ભાજપ, જનતાદળ, લાયન્સ કલબ, રોટરી કલબ, સોશિયલ ગ્રુપ વગેરે કેટલીય નવી જ્ઞાતિઓ ઊભી કરી છે! જેમાં નથી કોઈ ‘બહુજનહિતાય યોજના છે; માત્ર સ્વાર્થ, કાવાદાવા, વિશ્વાસઘાત, ખાનપાન અને માનપાનની નિર્લજ્જ જલસાબાજી! નથી ક્યાંય ધર્મ કે સંસ્કૃતિનાં જાજરમાન તત્ત્વોની તરફેણ! ઊલટું ત્યાં સર્વત્ર દેખાય છે નફરત અને ધિક્કારની અગનવર્ષા! અસ્તુ.
જેવું વર્ણનું રક્તનું – અસંકિર્ય જરૂરી ગણાયું હતું તેવું વૃત્તિ–આજીવિકા-નું અસાંકર્ય પણ આવશ્યક મનાયું હતું. મનુ મહારાજે કયા વર્ણના માણસે કયો ધંધો કરવો? તે નક્કી કરી આપ્યું. તે ધંધામાં બીજા વર્ણોકે પેટાવર્ણી- વાળાથી પ્રવેશી ન શકાય તેમ ઠરાવ્યું. જો તેમ કરે તો તેનો દંડ પણ નક્કી કરાયો. કરોડપતિ બાટા કંપની, મોચીઓના ધંધામાં પ્રવેશે તો હજારો મોચી કુટુંબો બરબાદ જ થઈ જાય ને! લાખો હરિજનોના હાથશાળાના ઉદ્યોગમાં ધનવાન લોકો પ્રવેશી જાય અને મિલો ચલાવે તો તે બિચારા હરિજનો ભૂખ્યા જ મરેને?
મોચી, હરિજન વગેરે પછાતોના ઉદ્ધારની વાતો કરનારા આજના સ્વાર્થી, સત્તાભૂખ્યા લોકો આ વૃત્તિ-અસાંક્ય તરફ નજર નાખશે ખરા? લાખો પછાતકુટુંબોને તેમના વંશવારસાગત ધંધાઓ પાછા સોંપીને તેમની બેકારી અને ગરીબી દૂર કરશે ખરા! આ દેશી-અંગ્રેજો ધર્મ અને સ્વધર્મ-બેય-થી ભ્રષ્ટ થઈને એટલા બધા સત્તાભૂખ્યા બન્યા છે કે તેમને આવાં લાખો કુટુંબોના અગ્નિસંસ્કારના અગ્નિમાં જો પોતાનો રોટલો પકાવી લેવાનું મળતું હોય તો તે અગ્નિસંસ્કારથી તેઓ કદી પાછા હટનાર નથી. કેટલી ક્રૂર બની ગઈ છે આ દેશી-અંગ્રેજોની નવી ઓલાદ!
