________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
રાજા થવાના ઉલ્લેખ છે તેના ઇતિહાસમાં ક્યાંએ અસ્તિત્વજ નથી, માટે એ પુરાણી ગાથાઓમાં જે પ્રકારે કાળગણના કરવામાં આવી છે અને જે રાજાના રાજ્યકાળ આપ્યા છે તે નિર્મૂળ છે. લેખના ખીજા ભાગમાં એવિદ્વાને એમ બતાવ્યું કેસામળ મુત્ત વિગેરે કેટલાક બૌદ્ધ ગ્ર થા ઉપરથી જણાય છે કે, મહાવીરદેવ અને બુદ્ધદેવ અને સમકાલીન હતા; અને ઔદ્ધ ગ્રથા પ્રમાણે બુદ્ધદેવને નિર્વાણ ઇ. સ. પૂર્વે ૪૬૭ વર્ષે થયુ હતું. જનરલ કનિધામ અને મેાક્ષમુલરે પણ એ તારીખ માન્ય રાખી છે. બુદ્ધદેવની મૃત્યુ સમયે ૮૦ વર્ષની અવસ્થા હતી. તેા હવે જોવાનું કે, ગાથાઆમાં જણાવ્યા પ્રમાણે જો મહાવીરદેવના અંતકાળ ઈ. સ. પૂર્વે પ૨૭ વર્ષ થયા હોય તેા તે વખતે યુદ્ધદેવની ઉમર ફક્ત ૩૦ વર્ષની હશે. પર ંતુ એ સૈા કેાઈ માને છે કે છત્રીસ વર્ષની ઉમ્મર પહેલાં ગૌતમબુદ્ધને આધિજ્ઞાન પણ થયુ નહાતુ અને તેમના કાઈ અનુયાયિઓ પણ થયા નહાતા. તેથી હવે સિદ્ધ છે કે મહાવીરદેવનું નિર્વાણું એ ઉક્ત કથન પ્રમાણે થયુ હાય, તેા પછી તેમની બુદ્ધદેવની સાથે સમકાલીનતા શી રીતે મળી શકે છે? વળી એમ પણ કહેવામાં આવે છે કે મહાવીર અને બુદ્ધદેવ મને અજાતશત્રુ ( શ્રેણિકના પુત્ર ) ના રાજ્યકાળમાં મૈાજુદ હતા. ઐતિહાસિક ઉલ્લેખા પ્રમાણે અજાતશત્રુ બુદ્ધદેવના મૃત્યુ પૂર્વે ૮ વર્ષે રાજગાદીએ બેઠા હતા અને તેણે એક દર ૩૨ વર્ષ સુધી રાજ્ય કર્યું. આ રીતે ઉક્ત જૈન ગાથાઓ પ્રમાણે જો મહાવીર નિર્વાણુ માનવામાં આવે તે આ હકીકત 'ધ એસતી આવે તેમ નથી. તેથી યા તા મહાવીરનિર્વાણુના સમય ઉકત સમયથી આ તરફ આણુવા જોઇ એ અને યાતા બુદ્ધદેવના નિર્વાણુ સમય પાછળ હુઠાવવા જોઇએ. પરંતુ બુદ્ધદેવને નિર્વાણ સમય તા ચેાક્કસ ગણતરીએ ગણેલા છે અને મહાવીરના સમય માત્ર અનુમાનથી કલ્પી લીધેલેા છે, માટે તેને ૬૦ વર્ષ આ તરફ ખસેડવાની જરૂરત છે આની પુષ્ટિમાં હેમચંદ્રાચાર્યના શિષ્ટ વે નું કથન પણ ઉપલબ્ધ છે. આ વિ ષયમાં, આવી રીતે, એ લેખમાં તે વિદ્વાને ઘણાજ લખાણુથી ચર્ચા કરી છે.
ઉપરજ જણાવ્યું છે કે, જૈન ઇતિહાસના માટે આ એક ઘણાજ અગત્યના સવાલ છે અને એના નિરાકરણુ ઉપરજ જૈનધર્મના સાહિત્ય અને ઇતિહાસની વાસ્તવિક ક્રમિક રચના રચી શકાય છે; અને તેટલા માટે, જૈન વિદ્વાનાએ, એ ખામત ખાસ પ્રયત્ન કરવાની જરૂરત હતી; પરંતુ જોઇએ છીએ કે સંખ્યાખધ જૈન આચાર્ય માંથી કાઇએ પણ, જેમની ગાદીના પેાતે વારસ થવા જાય છે તેમની, ખરી તારીખ ખાળી કાઢવા માટે જરાએ પ્રયત્ન કર્યો નથી. પ્રયત્ન કરવાની વાતતે દૂર રહી, પરંતુ દુનિયાના બીજા વિદ્વાના એ વિષયમાં શી ઘડરૂમથળ કરી રહ્યા છે તેની ખબર સુધાં મેળવવાની દરકાર કરી નહીં હાય.
For Private And Personal Use Only
