________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી મહાવીરનિવણનો સમયનિર્ણય છે. તે પ્રથમ કોના પરાજયથી સમાપ્તિ પામે છે. ૨ વિક્રમસંવત અને આ ગણનાનો (૪૭૦, મહાવીર પછી) પરસ્પર સંબંધ મેળવવા, જેનો ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે વચ્ચે ૧૮ વર્ષને આંતરે મૂકે છે. ૧૩
ગાથા, મહાવીરના નિર્વાણનું વર્ષ (૧૭૫૮+૪૭૦=) ઈ. સ. પૂર્વે ૫૫ મું આપે છે, કે જેને જેને, મહાવીર પછી ૪૭૦ વર્ષે, વિકમ જન્મ અને તેના ૧૮ માં વર્ષે વિક્રમરાજ્ય પ્રારંભ; એમ જણાવે છે. મહાવીર કાર્તિક વદ ૦))ના દિવસે નિર્વાણ પામ્યા અને વિક્રમના કાતિકારી સંવની શુરૂઆત થઈ તે વચ્ચે ૪૭૦ અને ૧૮ વર્ષ પૂરેપૂરાં પસાર થઈ ગયાં હતાં. હવે આ પ્રમાણે ચંદ્રગુપ્તના રાજ્યારોહણનું પ્રથમ વર્ષ, કે જે મહાવીર પછી ૨૧૯ વર્ષે આવે છે, તે ઈ. સ. પૂર્વે ૩૨૬ ના નવેંબરના કેઈક દિવસની અને ઈ. સ. પૂર્વે ૩૨૫ ના ઓકટેમ્બર-નવેમ્બરના અંતની વચ્ચે આવે. જેનોના અહેવાલ પ્રમાણેની આ તારીખ, અશોકના શિલાલેખે પ્રમાણેની તવારીખ અને તેની ગ્રીસના રાજાઓની સમકાલીનતા સાથે બરાબર મળતી આવે છે. ૧૪
હેમચંદ્રાચાર્યની ભૂલ. હેમચંદ્રાચાર્યે પ્રોતના જે ૬૦ વર્ષ મૂકી દીધા છે, તે તેમની એક હેટી ભૂલ છે અને તે સ્પષ્ટજ છે. કારણકે જે આપણે શુરૂઆતના તે ૬૦ વર્ષ મૂકી દઈ. એ તે, ચંદ્રગુપ્ત, સ્થૂલભદ્ર, સુભદ્ર અને ભદ્રબાહુની સમકાલીનતામાં વિરોધ આવે છે. જેકેબીએ મધ્યકાલીન હેમચંદ્રના આ ભાંગ્યાતૂટ્યા અહેવાલને પિતાની ગનામાં પાયા તરીકે લીધા છે. અને આમ કરવામાં, પાલી–લેખમાં આપેલા અશેક ના અભિષેકના ભૂલભરેલા સમયની અને તેના ઉપર બાંધેલી નિવાણકાલ–ગણનાની તેમના ઉપર વધારે અસર થઈ છે.
પાલી લેખમાં આપેલા સમય ઉપર બાંધેલી ગણતરીએ, એજ લેખેમાં લખાયેલી અશકના અભિષેકની તારીખ અને પૂર્વપરંપરાથી ચાલતી આવેલી તવારીખ વચ્ચે લગભગ ૬૦ વર્ષને તફાવત મૂક્યું છે. હેમચંદ્રાચાર્યની ભૂલથી જૈન તવારીખમાં પણ ૬૦ વર્ષ છેડી દેવામાં આવેલા હેવાથી, આ ગણના-એકતાએ, કાલગણના વિશે સંકુચિત દષ્ટિ રાખનારા આધુનિક અભિપ્રાયને મજબુત બનાવ્યા
૧૨ આ શકોને પરાજ્ય સાતક િબીજાએ કર્યો હતો. જ્યોતિષિઓને વિક્રમાદિત્ય તે બીજો શાતકર્ણ છે અને જેને વિક્રમ તે પુલુમાય છે.
૧૩ જેને તવારીખને ઉજ્જૈનની તવારીખ કહી શકાય. તે પાલકના રાજ્યથી શરૂ થઈ નહપાણ સુધી આવે છે અને પછી માલવ સંવતથી પ્રારંભ થાય છે.
૧૪ જુઓ, અશોકના અભિષેક ઉપર મહારે લેખ.J.A.S.B. એશષ્ટ-સપ્ટેમ્બર ૧૯૧૩.
For Private And Personal Use Only
