________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિશ્વની વિચિત્ર ઘટનાઓ,
૨૭
વિશ્વની વિચિત્ર ઘટનાઓ.
આ વિશ્વના વિવિધ દેખાવાનું બારીક નિરીક્ષણ કરતાં આપણને દરેક વસ્તુ અને દરેક બનાવમાં ચમત્કાર ભાસ્યા વિના રહેશે નહિ. કાળ અને પ્રકૃતિ પોતાનાં સ્વરૂપે આપણી સમક્ષ જુદી જુદી રીતે વિસ્તાર કરી રહ્યાં છે. એક સૂફમ બીજના કણમાંથી મહા વિસ્તારવાળું વૃક્ષ પ્રકટ થાય છે એ શું વિચિત્રતા નથી? છતાં તેમાં આપણને કઈ પ્રકારનું આશ્ચર્ય થતું નથી તેનું કારણ માત્ર એ છે કે, તે આપણા નિત્યના પરિચયનો વિષય થઈ પડે છે. પરંતુ આપણે એક બાળકને જ્યારે બીજમાંથી આવું વૃક્ષ ઉત્પન્ન થાય છે તેવું ભાન કરાવીએ ત્યારે તેના આશ્ચર્યનો પાર રહેશે નહિ. આપણું નિત્યના અનુભવના વિષયેમાંથી આપણી વિચિત્રતા જતી રહે છે. વિવિધરંગી મયૂરનું ઇંડામાંથી પ્રકટ થવું, સૂર્ય અને ચંદ્રનું જગત્ ઉપર નિયમસર પરિવર્તન, તેમજ હતુઓનું અદ્ભુત ગમનાગમન એ સર્વ સૃષ્ટિની ચિત્રવિચિત્ર ઘટનાઓ છે.
આમ હેઈને સહુ કાંઈ ચોક્કસ નિયમોને આધીન છે અને તે નિયમે સદાકાળ એક સરખા છે–અચળ છે. પુદ્ગળ અને ચૈતન્ય શક્તિને જ આ સર્વ વિલાસ છે. સ્થળભૂમિકા ઉપરના આ કાર્ય હમેશાં પોત પોતાના સ્વભાવનુસાર બન્યા કરે છે. પરંતુ માનસભૂમિકા ઉપર વળી આપણે સૂક્ષમદષ્ટિથી તપાસ કરતાં વિશેષ વિચિત્રતા અનુભવીએ છીએ. પરંતુ તે પણ આપણુ નિત્ય સહવાસના હોવાથી તેમાં વિસ્મય જેવું કાંઈ જોઈ શક્તા નથી. માનસિક વલણમાં ફેરફાર થવાથી ખાસ કરીને અસાધારણ-વિચિત્ર પ્રકારનું કાર્ય બને છે. એક ડા મનુષ્ય કોષની લાગણી ઉત્પન્ન થતાં તે કે પિતાની આસપાસના મનુષ્યએ નધાર્યું હોય તેવું કાર્ય કરી બેસે છે. તે શેનું પરિણામ છે? કઈ નામની લાગણીએ તેની ચિત્તવૃત્તિ ઉપર અસર કરી તેને વિકારવશ સ્થિતિમાં મુકી વિચિત્ર પ્રકારના કાર્ય કરવા પ્રેરેલો છે.
જેનદર્શન કાર્યકારણની સંકલના ન્યાયપુર:સર એવી રીતે ગોઠવે છે કે દરેક કાર્યો તેના ચોક્કસ નિયમેનેજ આધીન છે એ સત્ય હકીકતનું આપણે જ્યારે બારીઅવલોકન કરી શકીએ છીએ ત્યારે જ જોઈ શકીએ છીએ. બાહ્ય સંગેના નિમિત્તવડે માનસિક બંધારણમાં ફેરફાર થાય છે. બે મનુષ્ય વચ્ચે સામાન્ય મૈત્રીને સંબંધ તેમાંથી એક જણ શબ્દદ્વારા અન્યનું અપમાન કરે તે અન્યનું માનસિક વલણ એકદમ બદલાઈ જશે અને તેના અપમાન કરનાર તરફ પ્રથમ કરતાં જુદાજ પ્રકારે વર્તશે. આ વર્તન એ માનસિક બંધારણમાં પડેલા વિકારનું જ પરિણામ છે. વળી તે જ માનસિક બંધારણ જ્યારે ઉત્તમ સંગ તળે આવે છે ત્યારે ત્યાંથી સુંદર
For Private And Personal Use Only
