Atmanand Prakash Pustak 012 Ank 10

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

પન્યાસજી શ્રીમદ્ દાનવિજયજીનું ધર્મ સંબંધી ભાષણ. ર૬૭ પચારથી કહે છે, જેમકે મારું શરીર એ ઉપચાર છે. કેમકે વાસ્તવિક રીતે પિતાનું (આત્માનું) નથી, ફક્ત શરીરની સાથે સંગ હોવાથી મારું માને છે, તેમ પ્રાણને સંગ અને અને વિયોગ થવાથી જમ્યા અને મરી ગયે એમ કહે છે તેમજ સંકેચ વિકેચ છે તે પણ કર્મ વિના બની શકતું નથી, અને તે કમ ભેદને કર્તા પૂર્વે સિદ્ધ કરીને આવ્યા છીએ, માટે એ પણ દૂષણ આવી શકતું નથી. તેમ જ્ઞાનનું અધિકપણું તેમ છાપણું તે પણ કમધિનજ છે. કમ ઓછાં થવાથી જ્ઞાન વધે છે. અને કર્મ અધિક થવાથી જ્ઞાન ઓછું થાય છે, માટે કહેલા દૂપણને અંશ પણ આવી શકતો નથી, તેથી કમ ભેદનો કર્તા સિદ્ધ થયે. હવે તેના ફળનો ભતા પણ તેજ હવે જોઈએ અને તે ભકતા નિત્ય પણું હવે જોઈએ. અનિત્યજ માનીએ તે જેણે કમ કર્યા છે તે તો ફળને ભેકતા નહિજ થાય. તે તે વિનાશ પામી ગયે. માટે બીજો ભોગવનાર સિદ્ધ થયા. એમ થવાથી એકનું કરેલું કમ બીજાને ભેગવવું જોઈએ, એમ થવાથી નહીં કરેલું કર્મ પણ ભેગવવામાં આવશે. એમ તે છે નહિ માટે કમરના વશે કરી પરભવમાં ગમન કર્તા આત્મા અવશ્ય માનવે જોઈએ.
શંકા–પ્રથમ કર્મ નથી. તે કર્મ ભેદને કર્તા અને તેના ફળને જોતા એ જીવ કેમ સિદ્ધ થાય? કર્મ સિદ્ધિ.
સમાધાનમનુષ્યપણે મનુષ્ય સર્વ સરખા છે. તે પણ એક ધનવાન, એક નિર્ધન, એક સુખી, એક દુઃખી ઈત્યાદિક જગતનું વિચિત્રપણું થાય છે. તેનું કારણ કેણ છે? જે કોઈ કારણ નથી તે સર્વદા છે તેવું ને તેવું જ હોવું જોઈએ, તેવું નથી માટે કઈ કારણું અવશ્ય છે. જે કારણ છે, તેજ કમ છે. કમ તે પણ છવ વિના બની શકતું નથી. કેમકે જીવવડે કરાય તેનું નામ કર્મ છે તે જીવ તથા કર્મ અવશ્ય માનવાં જોઈએ. અને જે તેમાંથી એક પણ ન માનીએ, તે જગતનું વિચિત્રપણું બની શકશે નહિ. દિન કૃત્યમાં જીવ સ્થાપનાના વિષયમાં કહ્યું
રાવૈં. माजकंककयोर्मनीषिजडयोः सदुपनिरुपयोः । श्रीमदुर्गतयो बलाबनवतो नारोगरोगायोः ॥ सौनाग्यासुजगत्वसंगमजुषस्तुट्येपि नृत्वेऽतरं ।
यत्तत्कर्मनिबंधनं तदपि नो, जीवं विना युक्तिमत् ॥ १ ॥ અર્થ-રાજા અને રંકમાં, પંડિત અને મૂખમાં, રૂપવત અને નિરૂપમાં ધનવંત અને નિધનમાં, બળવંત અને નિબળમાં, રેગી અને નિરેગીમાં,