________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આશ્રવ મિમાસા.
પ્રતિ
ww
તેનામાંથી ઘટતા જાય છે. સિંહ કે વરૂમાં આપણે જ્યારે કરતા, આહારની ઉત્કટ સ'જ્ઞા, અદિ લક્ષણો જોઇએ છીએ, ત્યારે આપણને તેજ લક્ષણા એક મનુષ્યમાં જોઇને આવે છે તેટલેા વિષાદ અને ગ્લાનિ ઉત્પન્ન થતા નથી, કેમકે સિંહુ અદિની જીવન અવસ્થા અંગે તે તે લક્ષણા તદ્દન કુદરતી અને તેના સંરક્ષણુ અર્થે અ નિવાય ઉપયાગી છે, ત્યારે મનુષ્યમાં તેજ લક્ષણા તેની ઉચ્ચ ભૂમિકાને ભ્રષ્ટ કરનાર અને સામાને ખેદ ઉપજાવનારજ ભાસે છે. કષાયેા આત્માને કેવી અવસ્થામાં સ્વા ભાવિક અને ઉપચેગી હતા અને તે કાળે તેણે આત્માને વિકાસ ક્રમમાં શું ઉપચેગી સહાય આપી હતી તથા હવે એજ વસ્તુ મનુષ્યને તેની હાલની શ્રેણીમાં શા માટે હાનીકારક છે અને છતાં શું કારણથી તેને મડાગાંઠની પેઠે તે વળગી રહ્યા છે તેનુ' વિવેચન કરવાના આ લેખના હેતુ રાખવામાં આવ્યે છે, તેમ કર વામાં વાચકને શરૂઆતમાં હુમે વિષયાંતરમાં ઉતરી પડયાના ભાસ થશે, પરંતુ છેવટે એ બ્રાન્તિ સ્વતઃ નિકળી જવા ચેાગ્ય હેઇને, ધૈર્ય પૂર્વક વાંચવા વિજ્ઞપ્તિ છે.
૨૭૯
આત્મા તેની હાલની મનુષ્યત્વની અવામાં આવ્યા તે પહેલાં તેણે અન’ત પ્રકારની ક્રમાનુગત ચઢતી અવસ્થાઓ પસાર કરી છે. વિકાસક્રમની શ્રેનાણીજે પદને તે હાલ ાભાવે છે, તે પદ નીચે અનંત પગથ આ છે અને તે પ્રત્યેક ઉપર ઓછામાં ઓછે તે એક વાર હતેાજ. એવી એક પણ મનુષ્યત્વથી હલકા પ્રકારના જીવનની અવસ્થ નથી કે જે ઉપર આત્માએ ન્યુનાધીક સમય વિરામ લીધેા ન હાય, અને તેજ પ્રમાણે તેની આ સંસાર ચક્ર (cycle of existance )માંથી આત્યંતિકી નિવૃત્તિ થશે તે પહેલા પણ હજી તેને ચઢતા ક્રમે અનંત અવસ્થાએ અનુભવવાની અને તે પ્રત્યેક અનુભવમાંથી આવશ્યક પાઠ શીખવાની ફરજ પડશે.
આત્મા જે જે જીવન અવસ્થામાંથી પસાર થઇને આજ્યેા છે, તેના સઘળા લક્ષણેા તેના માનસ બંધારણમાં અંકિત થયેલા છે. તેજ પ્રમાણે તેના માનસ શ ૨માં એવી અદ્ભૂત શકિતએ અને ઉચ્ચ ભૂમિકાએ રહેવી છે, કે જે હજી તેના માા અનની સપાટી ઉપર કદી આવી નથી, અને જેના અસ્તિત્વનું' તેને સ્વપ્ન સરખું પણ નથી.
For Private And Personal Use Only
આ બધી માનસ સ*પત્તિ તેને અતિ આવશ્યક છે. આપણી વત્તમાન દ્રષ્ટિ ને જે સંપત્તિ આ કાળે હલકી અને ત્યજવા ચેાગ ભાસે છે તે પણ ઉપયેાગી છે. મનુષ્ય પ્રકૃતિના જે હલકા તત્ત્વા છે, તેના ઉપર જો ચેાગ્ય અકુશ મેળવી તેને નિચુત પ્રવાહમાં વાળવામાં આવે તે તેમાંથી ઘણેા લાભ ઉઠાવી શકાય તેમ છે. આ પણા હાલના અવલેાકન બિંદુથી જેને આપણે મનુષ્ય જીવનના “ અધમ અંશ ” કહીએ છીએ, તે માત્ર આપણે તેના ઉપર આપણું સ્વામીત્વ વિસ્તારી શકતા નથી અને તેમ કરવાને બદલે ઉલટા આપણે તેના ગુલામ ખની બેસીએ છીએ, તેને લઈને જ છે. ગુલામ મનુષ્યના વિકારા અંકુશમાંથી ભાગી છુટેલા ગાંડા હાથી
