________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રટણ
જૈન ધમમાં સમાવેશ થાય છે. દિગંબર શ્રાવકની સાહિત્ય પ્રવૃત્તિ તેઓના વૈરા. એ વૃત્તિના બંધારણને અંગે હોય કે ગમે તે કારણે હોય, તે આ સ્થળે ચર્ચવાની અપેક્ષા નથી. ચિત્રામણના વદ્યા તરીકેની પ્રવૃત્તિ સ્થાનકવાસ મુનિઓમાં યત્કિચિત્ નજરે પડે છે. સાંપ્રત વેતાંબરીઓએ ધર્મના વિષયને ઉપાડી લીધું છે ત્યારે દીગંબરીએ તમામ વિષયને પોષણ આપે છે. હવે આપણું લક્ષ પાશ્ચાતુ વિદ્યાના સંસ્કારે સાહિત્ય તરફ દોરાવા લાગ્યું છે. સમયાનુસાર–સાહિત્ય શું છે તે સમજવા વૃત્તિ દોડાવવા લાગ્યા છે. પાશ્ચાત્ વિદ્યાપી વિભૂષિતુ યુવકેમાં લેખકે ઉત્પન્ન થવા લાગ્યા છે. નવીન પ્રજાને ઉત્સાહ દીનપ્રોટીન વૃદ્ધિગત થતો જાય છે. આપણી પાસે આપણી પ્રાચિન સાહિત્ય પ્રવૃત્તિ સિદ્ધિને માટે સબળ પુરાવા જેઇએ તેવા ઉપલબ્ધ કરવામાં આવેલ નથી. આપણું પૂર્વાચાર્યોએ જે પ્રાચિન સા. હિત્ય સંગ્રહીત કરી મૂકેલ છે, તેની શોધ કરવામાં તેમજ ઉપલબ્ધ થયેલને નિભાવવાને માટે જોઈએ તેવા સાધને તૈયાર કરવામાં આવતા નથી. પ્રવર્તકજી મહારાજ શ્રી કાંતિવિજયજીએ આ વિષય ઉપાડી લીધું છે પણ એક વ્યક્તિ કેટલું કરી શકે? આપણી અપૂર્વ જુની સાહિત્ય રક્ષણ પ્રવૃત્તિ છે તે ભવિષ્યની પ્રજા માટે જેવી રીતે ટકી રહી છે તેવી રીતે નિભાવવાને ઉપાયે જવા જોઈએ. પૂજ્ય મુનિરાજે તેમના વલેની પદ્ધતિએ ચાલી તેઓની જેમ સાહિત્ય રક્ષણના ઉપાયે જે તે ભવિષ્યની પ્રજાને વિશેષ લાભપ્રદ છે. અસલ જેમ શ્રી પૂની સાથે તેઓના શિષ્ય મંડળમાં લદ્યા-ચિત્રકાર-શિલ્પિ તથા જોતિષિઓ હતા, તવત સાંપ્રતના મુનિરાજે તથા પતિએ તેઓના શિષ્ય મંડળ માંહે લહ્યા-ચિત્રકાર-જોતિષિઓ તૈયાર કરે તે સાહિત્ય રક્ષણને સંપૂર્ણ ટેકે આપેલ ગણાશે. જે જે સ્થળે જોઇએ તે કરતા દ્રવ્ય વધાર તરીકે જણાય તેને પોતાના ભક્તને નવીન ભંડારે તૈયાર કરાવવાને ઉપદેશ આપે, તાડપત્રપર નવીન પુસ્તકે કેતરાવવાના ઉદ્યમ આરંભે, સોનેરી અક્ષરના પુસ્તકે તથા ચિત્રામણ તૈયાર કરાવે તે જ જુની પદ્ધતિ વિશેષ જળવાઈ રહેવા સંભવ છે. જેને પ્રજામાં દિવસાનદિવસ સંગીત તરફ લક્ષ અપાતું જાય છે. જુની ગાવાની રીતિને બદલે રાગની રીતિ પ્રવેશ કરતી જાય છે તેથી જેન જુની સંગીત, તથા કાંસીની પદ્ધતિ નિભાવી રાખવાને માટે છે. બની ગાયન વાદના માળાની રીતિને તમામ રાગે સારીગમાં ઉતરાવી લેવા અગર તે ગ્રામોફોનની રેકડેમાં ઉતરાવી લેવાની જરૂર જણાય છે. જેમ પુ. તક પ્રસિદ્ધિ તરફ વિશેષ લક્ષ અપાય છે તદવત્ આપણું પ્રાચિન સાહિત્ય દીઘકાળ પર્યત ટકી રહે તેની તરફ દષ્ટી કરવામાં આવે તો જ જળવાઈ રહેવા સંભવનીય છે. કારણકે છાપેલ કરતા લેખીત પુસ્તકે લાંબે કાળ ટકી રહેવાના સબળ પુરાવા આપણી પાસે છે. પ્રાચિન સાહિત્ય દષ્ટિએ પડતા તેની પ્રત્યે તથા તેના સાચવનાર પ્રત્યે જેવી પૂજ્ય બુદ્ધિ ઉત્પન્ન થાય છે તેવી રીતે ભવિષ્યની પ્રજા માટે માપણે ઉપાયે જવાની જરૂર છે. અસ્તુ.
For Private And Personal Use Only
