________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર૮૦.
માત્માનંદ પ્રકાશ
N
જેવા છે અને તેથી તે પોતાના સ્વામીને તેમજ તક મળતા આસપાસના મનુષ્યને પણ પોતાની સુંઢે ચઢાવે તેમાં નવાઈ નથી, પરંતુ જે સમથે મનુષ્ય પોતાના વિકા ઉપર અધિકાર જમાવ્યું છે. તેના વિકારો એક અગાધ ઉપયોગી સામર્થ્ય જેવા છે અને તે પોતાને તેમજ પરને, ઉભયને સહાયક છે.
અત્યાર સુધીમાં આત્મા વિકાસકમના જે પગ ઉપર પગલા ભરતે ભરતે મનુષ્ય કેટીમાં આવ્યો છે તે પગ ઉપર આપણે ઘડીભર પાછે પગલે ચાલીને તેના પ્રસ્થાન બિંદુ ( starting point) અર્થાત્ જે અવસ્થામાં આત્માને આગળ વધવાને પ્રથમ વેગ ફુ તે અવસ્થા ઉપર આવીએ તે ત્યાં આત્મા છેક જ નિ. કુષ્ટ સ્થિતિમાં હોય છે. આપણા શાસ્ત્રકારોએ નિગોદ કેટીના જીનું સ્વરૂપ દર્શાવ્યું છે, તે સ્વરૂપને હજી વર્તમાન વિજ્ઞાન સ્વીકારી શકે તેટલું તે આગળ વધ્યું નથી. કેમકે નિગોદના જીવને દેહ ગમે તેવા સૂફમ યંત્ર વડે ગ્રહી શકાય તે નથી. જીવનની ઉત્કૃષ્ટ અવસ્થા જેમ બુદ્ધિને વિષય થઈ શકતી નથી, તેમ નિકૃષ્ટ અવસ્થા સંબંધે પણ તેમજ છે. વસ્તુનો બને છેડાએ એક સરખા ગહન અને બુદ્ધિ અગોચર છે. વર્તામાન વિજ્ઞાન જીવની જે હલકામાં હલકી અને પ્રાથમીક સ્થિતિ સ્વીકારે છે, તે જૈનાના “નિગદ” કરતાં અનંતગણી સ્થળ છે. નિદને બાજુએ મુક્તા તેથી સહેજ ચઢતી પંક્તિની જીવકેટી ખનીજ આશ્રયી આત્માઓની છે. એક કમ આણું (atom) અન્ય આણું પ્રતિ આકર્ષાય છે, તે પણ જીવના માનસ રાગ અથવા સ્નેહના આકર્ષણને લીધે જ છે. પરમાણુ એ દ્વયશુક, ચણુક એ પ્રકારે સંખ્યાત પ્રદેશી, અસંખ્યાત પ્રદેશ અને અનંત પ્રદેશી સ્કંધરૂપ બને છે. કર્મપરમાણુને આકર્ષણને મહા નિયમ માનસ ગતિ ઉપર બંધાયેલો છે. જેના મનની ઇચ્છા (choice) અને કાર્ય (action) પિતા પ્રતિના સ્નેહના પ્રત્યુત્તર (response) નું આ પ્રથમ કુરણ છે, કમ અણુઓનું એક બીજા પ્રત્યે આકર્ષણ એ માનસીક કાય છે. અને મનુષ્યના માનસ શરીરમાં આ અણુની આસ્થા પણ ગુપ્તપણે અગાધ ઉંડાણમાં હજી રહેલી છે.
આવા અણુઓ જ્યારે એકત્ર થઈને ચગીક અણુઓ (molecules) રૂપે બંધાય છે ત્યારે તેની અંદરના જીવનું માનસ કાર્ય હેજ ચઢતીકળામાં પ્રવેશે છે. તેમ છતાં ત્યાં સુધી તે અકરણ દ્રવ્ય (inorganic) હોય છે. અર્થાત્ આપણી ઝાકૃત દષ્ટિને તે સજીવપણું (અસ્તિત્વ) નું ભાન આપી શકે તેટલા જીવન
વ્યાપારવાળા બનેલા હોતા નથી. આવા અકરણ દ્રવ્યને વનસ્પતિના રોપાઓ પિતાના શરીરના વર્ધન માટે ઉપયોગમાં લે છે, અને જે જીવન વ્યાપારને મનુષ્ય માત્ર એકલી બુદ્ધિ વડે કદી પણ સમજી શકે તેમ નથી, તે જીવનવ્યાપારના અદ્દભૂત આવેગથી તેક્ષણ પૂર્વેના અકરણ દ્રવ્યને સજીવ
For Private And Personal Use Only
