________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧
આત્માનંદ પ્રકાશ.
તે ભૂમિકામાંથી ધીરે ધીરે ભ્રષ્ટ થતે થતે જે સ્થિતિને વળોટીને તે આંહી આ ન્યા છે તે સ્થિતિમાં આવતા જાય છે. કેમકે જ્યારે જ્યારે આત્મા આગળ વધતા નથી, ત્યારે ત્યારે તે જરૂર પાછળ તે હૅકેજ છે. વિશ્વમાં એક પશુ તત્વ સ્થિર નથી. સવિરત, અવિશ્રાંત ગતિથી વિશ્વના બધા જ તત્વે કાઈ મહા સમારંભમાં મહા પ્રયાણમાં જોડાયા છે, અને આત્મા જ્યારે આગળ ધપવાને નાલાયક બને છે, ત્યારે તે પાછળ હટતા જ હોય છે, જ્યારે પ્રગતિના ક્રમ ઉપર હાય છે, તે વખતે તેના હૃદયનું આધિપત્ય તેના આત્માના દૈવી સત્વાના હાથમાં હોય છે, અને જ્યારે તે સ્થર રહે છે અથવા પાછા પગલા ભરતા હોય છે ત્યારે તેના હૃદય ઉપર શયતાન સામ્રાજ્ય વિસ્તરે છે. જે પશુપણાની ભૂમિકાને તે ઉલંઘીને આવ્યે છે તે ભૂમિકાને સુલભ એવી પાશવ વૃત્તિએ અને લાલસામેના જવાખ તેના હૃદયમાં ભભૂકી ઉઠે છે અને તેની તૃપ્તીના માટે તેને તે તે તૃસીને અનુરૂપ સ્થાના કે સ્થિ તિઓમાં પ્રવેશવુ' પડે છે. વિઘ્નાના પરિહાર પૂર્વક આગળને આગળ કદમ ભરવા માટે તેણે ઉદ્યોગશીળ રહેવુ જ જોઇએ. જ્યારે તમેગુણના પ્રાધાન્યથી પ્રમાદરૂપી મીઠા ઘેનમાં ઝુકી પડવા તે લલચાય છે તે ક્ષણથી તેની આગળ વધતી ગતિને ક્રમ અટકે છે. અટકે છે એટલુ જ નહીં પણ ઉલટાય છે, અને તે જાણે તેમ તે પાછે હઠતા હાય છે. સામાન્ય મનુષ્યની વમાન ભૂમિકાએ તેનું સાહજીક વલણુ આગળ હૅઠવાનું નહિ પણ પાછા હઠવાનુ... હાય છે, કેમકે ગત અન”તકાળમાં ભેગવેલી વાસનાઓનું ખળ હજી લય ભાવને પામ્યું નથી, પણ માત્ર ભારેલા અગ્નિની માફક તે ઉપશમેલુ હોય છે, અને પ્રસ`ગ મળતાં તે વાસનાઓ તેને પાછી આકર્ષે છે. જ્યારે આત્મા પ્રમાદના નશામાં પડેલા હોય છે ત્યારે તે ન જાણે તેમ પેલી જુની વાસનાએના ઉપભાગમાં તે અજ્ઞાતપણે રસ લેતા હોય છે. પ્રમાદની અવસ્થામાં એ વાસનાને અવાજ તેને પુનઃ મધુર લાગે છે. તેનેા ઉપયાગ ( consciousness ) શીથીલ અની જાય છે, તે લાલચુ અને રસ ભાગી થઇ જાય છે. બધું જાણુતા છતાં પેલી જુની મીઠાશને તે પ્રેમ પૂર્વક આલીંગતા હોય છે, અને મનહર દેવીનુ સ્વરૂપ ધારી આવેલી વાસનારૂપી તે કુરૂપ પિશાચિણી સાથે બધુ સમજવા છતાં, ભાગમાં આશકત બની જાય છે. જેમ કામી મનુષ્યે ભાગને અધિક તીવ્રતાથી ઉત્કટપણે ભાગવવા માટે અને તે ભાગકાળે ભાગ શિવાચના અન્ય જ્ઞાનના ઉય ન રહે તે માટે દારૂ પીએ છે તે માફક જ આ પ્રમાદરૂપી મિઢેરાનુ` કા` પણ છે. ક્રૂર એટલાજ છે કે જ્યારે દારૂના નશામાં ભેગના વિષય શિવાયનું બધુ જ્ઞાન ઉપશમી જાય છે. અને ભાગનાજ એક પ્રબળ આવેશ આધિપત્ય ભાગવે છે, ત્યારે પ્રમાદના કેફ કાળે કન્યનું ભાન ઝાંખુ ઝાંખુ પણ રહેવા પામે છે. એ ઝાંખુ ભાન એજ તેનુ સૈાભાગ્ય છે, કેફના ઘેનકાળે તે દીવ્યભાન દુર થી આત્માને સાવધ થવા પુકારે છે. પણ નશામાં લુબ્ધ થયેલા આત્મા તેની પરવા
For Private And Personal Use Only
