________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
એક સમાલોચનાકારની અજ્ઞાનતા આ શ્લોકમાં પૃથ્વી રૂપ, રસ, ગંધ અને સ્પર્શવાળી, પાણીરૂપ–સ્પર્શ, રસવાળું, અવિન રૂપ અને સ્પર્શ ગુણવાળે, તેમજ વાયુ એક સ્પર્શ ગુણવાળો એ રીતે વાદીને દર્શાવતાં કહે છે કે, તમે પણ ભિન્ન સ્વભાવવાળા ઉપર મુજબ રીતે ભૂતે માને છે, મતલબ કે, ભિન્ન સ્વભાવવાળી સ્થિતિ સાબીત કરવાને માટે ૫જયપાદ હેમચંદ્રાચાર્યે વાદીના મતાનુસાર એક અપેક્ષાએ કબૂલ રાખી ભિન્ન સ્વભાવતા સિદ્ધ કરી; તદુપરાંત બીજા દષ્ટાંત તરીકે શ્રીમદ્દ હરિભદ્રસૂરિએ શાસ્ત્રવ તો સમુચ્ચયમાં બ્લેક ૩૧ માં કહ્યું છે કે –
अचेतनानि नूतानि न तधर्मो न सत्फलम् ।
चेतनास्ति च यस्येयं स एवात्मेतिचापरे ॥ ३१ ॥ આમાં જેનદશનાનુસાર પૃથ્યાદિની “ભૂત” તરીકે માન્યતા નહીં હોવા છતાં અન્ય દર્શન સાથે જૈનદર્શનનું સાપેક્ષપણું સિદ્ધ કરવાને માટે ગ્રંથકારે “પરાભ્યપગમ” શૈલિ વાપરી ચૈતન્યતર પદાર્થને “ભૂત તરીકે સંબોધ્યા છે, આવીજ શ. લિને અનુસરીને પૂર્વાચાર્ય કૃત શ્લેકના અપવાદરૂપે પચાસજી દાનવિજયજીએ રાગોને નિરાકાર સંબોધ્યા છે, અને તે શ્લેક આ પ્રકારે છે.
gવાળા અનિદ્રા તાારમજા તથા િતા . ते रागामालाहयपुस्तकेषु । न्यस्ताः किक्षाकारनृतः समस्ताः ॥ .
સુરચંદ્રવાચક કૃત શ્રી જૈન તત્વસાર. પા. ૧૨૧ અહીં રાગને શબ્દરૂપ ઠરાવી નિરાકાર માન્યા છે; આ હકીકત પરાશ્યપગમ શૈલિવાળી હોઈ શબ્દ સમૂહને અન્યદર્શનકારે નિરાકાર માનતા હોવાથી તેમજ લેકિક રીતિએ પણ ચમચક્ષુ ગોચર નહીં હોવાથી “નિરાકાર' તરીકે આપણુ કરીને સંબોધ્યા છે, જેનદર્શનાનુસાર ઇંદ્રિય સાપેક્ષપણે નિરાકાર છે, અને ઇન્દ્રિય નિરપેક્ષપણે સાકાર છે એમ માનવામાં બાધ આવતું નથી એ વિચારવાની તસ્દી લેતાં જણાઈ આવશે. આ શિલિનું અદભૂત રહસ્ય શ્રમણછની વૃત્તિમાં જલ્દી આવી શકે તેમ ન હોય તે વધારે વિચાર, અભ્યાસ અને મનનની આવશ્યકતા તેમને માટે રહેલી છે, તેમ સ્વીકારી લેવું, જેથી પન્યાસજી જેવા વિદ્વાનના ભાષણ પરત્વે નિર્દોષ સમાચના થઈ શકે; અસ્તુ, આત્માનંદ પ્રકાશમાં ભાષાંતર પરત્વે લ શબ્દનો અર્થ લખવે રહી ગયે બતાવે છે તે તે અક્ષરશઃ ભાષાંતર નહીં હોવાથી મૂળ અર્થને હાનિ પહોંચી નથી તેથી એ હકીકત વિશેષ વિ. ચારમાં મૂકવાની આવશ્યકતા નથી. તદુપરાંત તેમણે માસિકને સૂચના કરવા જે શ્રમ લીધે છે, તે શ્રમ જે તેમણે જૈન દર્શનના વિપુલ અભ્યાસમાં તેમજ એક અવલેકનકાર તરીકેની એગ્યતા પ્રાપ્ત કરવામાં લીધા . તે કાંઈક અંશે સફળ થાતું,
For Private And Personal Use Only
