________________
૨ શ્રેષ્ઠ અને સુપાત્ર દાન ક્યું ? વિશ્વ વાત્સલ્યના ૧-૧૦-૧૯૮૬ના અંકમાં પ્રશ્નોત્તરીમાં મુંબઈથી વિનોદભાઈ શાહના પ્રશ્નોમાં દાન વિષે પ્રશ્નો છે. આજે નાણાંના ફુગાવામાં થતાં દાન, ધનની થતી પૂજા અને પ્રતિષ્ઠા જોતાં દાનનો મહિમા અને મહત્ત્વ તેમ જ દાન આપનાર અને દાન લેનારમાં રાખવા-૨ખાવવાના વિવેક વિષે વિચાર કરવા જેવું છે. વિનોદભાઈના પ્રશ્નો આ દૃષ્ટિએ ચિતનીય હોઈ એ અંગે અહીં અગ્રલેખમાં જ એની ચર્ચા કરીશું. વિનોદભાઈના પ્રશ્નો છે :
(૧) ઉત્તમ દાન કર્યું ? (૨) સુપાત્ર દાન કોને કહેવાય ? (૩) સુપાત્રતા કેવી રીતે નક્કી કરવી ? અને (૪) ઈન્કમટેક્ષ ન ભર્યો હોય તેવા પૈસાના દાનની યોગ્યતા કેટલી ?
મુનિશ્રી લિખિત “સાધક સહચરી' ઉઘાડતાં જ પ્રથમ પ્રકરણમાં પહેલો જ શ્લોક નજરે પડ્યો
જો સહસ્તે સહસાણ, માસે માસે ગવ દએ; તસ્ય વિ સંજમો તેઓ; અદિન્તસ્સ વિ કિંમરણ.
(ઉત્તરાધ્યયન ૯ : ૪૦) (અનુરુપ) પ્રતિમાસે કરે દાન, જે દશ લાખ ગાયનું,
તેનાથી સંયમી શ્રેષ્ઠ, ભલે આપે ન તે કશું. “જે પ્રતિમાસે એકેક મહિને દશ દશ લાખ ગાયો દાનમાં આપે તેવા દાતાર કરતાં પણ નહિ આપનાર સંયમીનો સંયમ જ શ્રેષ્ઠ છે.” એજ પુસ્તકમાં સંયમી કોને કહેવાય તેના શ્લોક છે.
ચિત્તમંતકચિત્ત વા, અપ્પ વા જઈ વા બહું; દંતસોહણમિત પિ, ઉગ્નહંસિ અજાઈયા. તે અપ્પણી ન ત્રિયંતિ નવિ ગિહાવએ પર, અન્ને વા ગિહમાણે પિ, નાણ જાણંતિ સંજ્યા.
(દશવૈકાલિક ૬ : ૧૪-૧૫)
અનુભવની આંખે
